Polacy daleko w kolejce po wodór. Poznaliśmy raport PIE

Znaczenie wodoru w globalnej gospodarce rośnie, ale Polska spóźnia się z jego wykorzystaniem.

Polska jest trzecim wytwórcą wodoru w Unii Europejskiej (za Niemcami i Holandią) z roczną produkcją na poziomie 1,3 mln ton, a rozwój przedsięwzięć gospodarczych opartych na wodorze ma napędzać osiem działających w kraju dolin wodorowych. Jednak tempo upowszechniania tego paliwa jest za niskie. „Pilnie potrzebujemy zwiększenia inwestycji w badania technologii wodorowych, aby nadążyć za rosnącym znaczeniem tego sektora na arenie międzynarodowej” – podkreśla Polski Instytut Ekonomiczny (PIE) w przygotowywanym raporcie „Wyścig po wodór. Państwa i ich strategie wodorowe”, do którego dotarła „Rzeczpospolita”.

Czytaj więcej

Wodór

Tylko jedna stacja wodorowa w Polsce. Gdzie powstała?

Polski rynek wodoru używanego do celów transportowych cały czas jest w powijakach. Na koniec lipc...

Skąpimy na badania

W 2022 r. zaledwie 3,1 proc. publicznych wydatków na cele badawcze w Polsce dotyczyło energetyki, podczas gdy w innych krajach zrzeszonych w Międzynarodowej Agencji Energetycznej ten odsetek wynosił ponad 12 proc. Publiczne wydatki na badania związane z technologiami wodorowymi i ogniwami paliwowymi w 2022 r. wyniosły zaledwie 22,3 mln zł.

W produkcji wodoru szczególnie ważny jest rozwój elektrolizy z zastosowaniem odnawialnych źródeł energii. UE zakłada, że roczna produkcja zielonego wodoru po 2030 r. sięgnie 10 mln ton. Wartość związanych z tym niezbędnych inwestycji w OZE szacowana jest na 430 mld euro. Tymczasem w Polsce produkowany jest w większości tzw. wodór szary, wytwarzany w zakładach przemysłowych i tam wykorzystywany – głównie przez przemysł chemiczny, rafineryjny i spożywczy. Najwięcej wodoru zużywane jest do procesu rafinacji ropy naftowej i produkcji amoniaku.

Według mapy inwestycji wodorowych opracowanej przez Agencję Rozwoju Przemysłu w Polsce 74 podmioty są obecnie związane z inwestycjami wodorowymi – od małych jednostek, jak stacje tankowania wodoru, do pojazdów, poprzez instytuty badawcze, aż po największe firmy na polskim rynku paliwowo-energetycznym. To za mało.

Szanse na wzrost wykorzystania wodoru daje tymczasem zbiorowy transport, w którym planowane są liczne inwestycje. Jak wynika z raportu Banku Gospodarstwa Krajowego, spośród 900 pojazdów obecnie kupowanych przez samorządy objęte badaniem 6 proc. to autobusy wodorowe, natomiast w perspektywie do 2028 r. w przypadku realizacji wszystkich planów zakupowych 17 proc. z 1200 niskoemisyjnych autobusów będzie miało napęd wodorowy.

Wśród miast budujących wodorowy transport do liderów zalicza się Poznań, który do końca ub.r. miał odebrać 25 autobusów na ogniwa paliwowe. Zdecydowano także o budowie stacji tankowania wodoru. W Rybniku na Śląsku taką ogólnodostępną stację otwarto trzy miesiące temu. Dla miasta, które pół roku wcześniej zamówiło 20 wodorowych autobusów, to kolejny etap w rozwijaniu elektromobilności. Według prezydenta Rybnika Piotra Kuczery ma to być początek transformacji Rybnickiego Okręgu Węglowego w Rybnicki Okręg Wodorowy. – Mamy ambicje stania się ośrodkiem nowoczesnych technologii opartych na zrównoważonych, efektywnych źródłach zielonej energii – powiedział Kuczera.

Według danych Polskiego Związku Przemysłu Motoryzacyjnego w końcu ub.r. w polskich miastach jeździło 11 wodorowych autobusów na regularnych liniach. Cztery stacje tankowania – w Gdańsku, we Wrocławiu, w Gdyni i Lublinie – powstaną do połowy 2024 r.

Inwestycje w wykorzystanie wodoru planuje kolej. PKP Energetyka zapowiada budowę 50 stacji wodorowych do 2028 r., co ma pozwolić na zastąpienie lokomotyw na olej napędowy pociągami wodorowymi na trasach, gdzie utrudniona jest elektryfikacja. PIE, powołując się na zapowiedzi PKP, informuje, że będzie to wymagać ok. 4 tys. ton wodoru rocznie, ale pozwoli zmniejszyć emisje CO2 o 100 tys. ton rocznie. Planowane jest także użycie wodoru do zasilania trakcji.

Przedsięwzięcia dla użycia wodoru w transporcie kolejowym zapowiadają PGE i PESA pracujące nad lokomotywami z napędem wodorowym. A do wprowadzenia na tory wodorowych pociągów przymierzają się samorządy. Takie plany zadeklarowały m.in. w 2022 r. władze województwa kujawsko-pomorskiego, w którym składy zasilane ogniwami paliwowymi miałyby zastąpić te spalinowe. Podobne zamiary miało województwo świętokrzyskie.

Wnioski o dofinansowanie zakupu wodorowych pociągów w ramach KPO składało województwo wielkopolskie, a także pomorskie. W tym ostatnim rozważano wykorzystanie wodorowego pociągu na 63-kilometrowej trasie Reda – Hel, którą z braku sieci trakcyjnej obsługują pojazdy z napędem spalinowym.

Podgrzeją wodorem

Raport PIE informuje o rozpoczęciu realizacji inwestycji mających na celu wykorzystanie niskoemisyjnego wodoru w ciepłownictwie. W Koninie do produkcji wodoru ma być wykorzystana energia elektryczna z już działającej instalacji spalania biomasy. Ponadto w drugiej połowie 2024 r. ma rozpocząć się budowa osiedla w Środzie Śląskiej, w którym 1,8 tys. mieszkań będzie ogrzewanych technologią wodorową.

Projektami wodorowymi jest zainteresowany polski operator gazociągów przesyłowych Gaz-System: chodzi m.in. o budowę korytarza służącego do transportu wodoru z Finlandii, przez państwa bałtyckie i Polskę do Niemiec, a także krajowy szkielet wodorowy, obejmujący infrastrukturę łączącą krajowych producentów wodoru, źródła importowe, magazyn wodoru w Damasławku z odbiorcami końcowymi i lokalnymi sieciami dystrybucyjnymi.