Walka ze smogiem musi przyspieszyć

Wart ponad 100 mld zł rządowy program „Czyste powietrze” może nie tylko uwolnić polskie gminy od smogu, ale też być w najbliższych latach kołem zamachowym dla wychodzącej z pandemii krajowej gospodarki.

Publikacja: 12.01.2021 18:55

Walka ze smogiem musi przyspieszyć

Foto: energia.rp.pl

Choć rządowy program „Czyste powietrze” przewidujący dotacje na wymianę starych pieców węglowych i termomodernizację domów w minionym roku przeszedł lifting, to – zdaniem ekspertów – wymaga dalszych zmian i zdecydowanie lepszej promocji niż dotychczas. Budżet programu sięga 103 mld zł na lata 2018–2029. Tymczasem pierwsze dwa lata jego funkcjonowania przyniosły około 172 tys. wniosków o dofinansowanie na łączną kwotę prawie 3,3 mld zł. Walczący o lepszą jakość powietrza aktywiści oczekują w tym roku przyspieszenia tempa i zaznaczają, że masowe inwestycje w poprawę efektywności energetycznej budynków mogą być istotne dla odbudowy polskiej gospodarki po pandemii.

Zwiększyć tempo

– Pozytywnie oceniam zmiany, jakie zaszły w ostatnim czasie w programie „Czyste powietrze”. Istotne było m.in. uproszczenie aplikowania o środki, co skróciło czas oczekiwania na rozpatrzenie wniosku. Jednak wciąż jest jeszcze sporo do zrobienia – zauważa Andrzej Guła, lider Polskiego Alarmu Smogowego. – Bardzo bym chciał, by program przeszedł wreszcie z fazy raczkowania do etapu dojrzałości, bo 170 tys. wniosków na kwotę nieco ponad 3 mld zł złożonych w ramach programu w ciągu pierwszych dwóch lat to zdecydowanie za mało, by sprawnie zrealizować cały program, który ma zmodernizować 3 mln polskich domów przez dziesięć lat – dodaje Guła.

""

Adobe Stock

energia.rp.pl

W jego ocenie należy zdecydowanie zintensyfikować działania, np. poprzez większą promocję programu. Pomocna byłaby duża kampania informacyjna, która zachęci Polaków do wymiany kotłów i przypomni o konieczności przestrzegania zapisów uchwał antysmogowych. Ekspert wskazuje też na potrzebę dokończenia zainicjowanych już reform, takich jak włączenie banków w dystrybucję środków z programu. To powinno się wydarzyć już w najbliższych miesiącach. W jego ocenie trzeba też bardziej zadbać o osoby najuboższe. Zwiększono już poziom dofinansowania dla tej grupy, ale przydałyby się jeszcze pożyczki dla tych osób, które nie mogą sobie pozwolić na sfinansowanie wkładu własnego inwestycji w termomodernizację czy wymianę pieca.

– Mam też nadzieję, że uda się pozyskać środki unijne na realizację programu. Według rządowych deklaracji w grę wchodzi 8 mld euro z Funduszu Odbudowy i liczę na to, że te pieniądze zostaną na ten cel zabezpieczone – podkreśla Guła.

Białe plamy

Na białe plamy na mapie wykorzystania programu „Czyste powietrze” wskazuje Polski Instytut Ekonomiczny w swoim najnowszym „Tygodniku Gospodarczym”. Pod koniec grudnia 2020 r. tylko 797 gmin, czyli około 32 proc. wszystkich gmin w Polsce, zawarło porozumienia z wojewódzkimi funduszami ochrony środowiska i gospodarki wodnej dotyczące realizacji tego programu. Eksperci wskazali, że przeliczając to na powiaty – w 115 powiatach (z 380) mieszkańcy żadnej z gmin nie mogą otrzymać dofinansowania na wymianę źródeł ciepła w domu jednorodzinnym.

""

energia.rp.pl

Najwięcej porozumień zawarto w województwach o największej liczbie gmin: mazowieckim i wielkopolskim, a najmniej w warmińsko-mazurskim i opolskim. „Istnieje potrzeba popularyzacji programu w gminach, które jeszcze nie przystąpiły do programu, aby do zakończenia programu w 2029 r. wypełnić cel wymiany źródeł ciepła i poprawę efektywności energetycznej jednorodzinnych domów mieszkalnych” – napisali eksperci PIE.

Świadomi zagrożeń

Okazuje się, że większość Polaków zdaje sobie sprawę z wyzwań związanych z koniecznością ochrony powietrza przed zanieczyszczeniami. Z badania świadomości i zachowań ekologicznych mieszkańców naszego kraju, przeprowadzonego dla Ministerstwa Klimatu i Środowiska, wynika, że właśnie zanieczyszczenie powietrza jest najczęściej wymieniane jako największy problem środowiska naturalnego w Polsce.

Analizy wskazują, że 65 proc. Polaków jest skłonnych zastąpić własny samochód bardziej ekologicznym, np. elektrycznym, w celu ograniczenia zanieczyszczenia powietrza w swoim mieście.

""

energia.rp.pl

Polacy są też świadomi przyczyn powstania smogu. Ankietowani za najczęstszy powód zanieczyszczenia powietrza uznali emisję z domowych pieców. Z raportu wynika jednocześnie, że 31 proc. badanych gospodarstw domowych korzysta z podłączenia do sieci ciepłowniczej, aby ogrzać swoje mieszkanie. Okazuje się też, że w 2020 r. znacznie wzrósł odsetek domostw, gdzie głównym rodzajem ogrzewania jest gaz (28 proc. wobec 16 proc. w 2018 r.), a coraz mniejszy udział ma węgiel (14 proc., co oznacza spadek o 21 pkt proc. w porównaniu z 2018 r.). Jednocześnie ponad połowa osób korzystających z węgla do produkcji ciepła deklaruje chęć zmiany swojego pieca na bardziej ekologiczne źródło energii.

""

energia.rp.pl

Choć rządowy program „Czyste powietrze” przewidujący dotacje na wymianę starych pieców węglowych i termomodernizację domów w minionym roku przeszedł lifting, to – zdaniem ekspertów – wymaga dalszych zmian i zdecydowanie lepszej promocji niż dotychczas. Budżet programu sięga 103 mld zł na lata 2018–2029. Tymczasem pierwsze dwa lata jego funkcjonowania przyniosły około 172 tys. wniosków o dofinansowanie na łączną kwotę prawie 3,3 mld zł. Walczący o lepszą jakość powietrza aktywiści oczekują w tym roku przyspieszenia tempa i zaznaczają, że masowe inwestycje w poprawę efektywności energetycznej budynków mogą być istotne dla odbudowy polskiej gospodarki po pandemii.

Pozostało 86% artykułu
Energetyka Zawodowa
Gigantyczne zarobki prezesa Shell. „Gorzka pigułka, do przełknięcia dla pracowników”
Energetyka Zawodowa
Jest nowa prezes NFOŚiGW. Wygrała konkurs ministerstwa
Energetyka Zawodowa
PGE może budować gazowego giganta. Jest decyzja
Energetyka Zawodowa
PSE podsumowuje 2023 rok. Więcej zielonej energii i więcej importu
Energetyka Zawodowa
Będzie nowa pomoc dla branży energochłonnej? Rząd prowadzi analizy