Wielomiliardowa dziura w systemie mrożenia cen energii. Jak zabolą podwyżki?

Mechanizm mrożenia cen energii zawiódł. System miał się samobilansować, a jest pełen dziur, na których skorzystały tylko duże firmy. Nic dziwnego, że mrożenie skończy się w połowie roku.

Publikacja: 15.02.2024 03:00

Mechanizm mrożenia cen energii zawiódł

Mechanizm mrożenia cen energii zawiódł

Foto: Adobe Stock

Blisko 12 mld zł wynosi luka w systemie mrożenia cen energii za 2023 r. – wynika z informacji „Rzeczpospolitej”. Oznacza to, że firmy energetyczne, zobligowane do płacenia opłaty za zbyt wysokie zyski w czasie kryzysu energetycznego, dostawały znacznie wyższe rekompensaty niż ich wydatki na system.

Zebrane od firm opłaty były przekazywane do Funduszu Wypłaty Różnicy Ceny (FWRC). Za rok 2023 z tytułu odpisu elektrycznego, odpisu gazowego, opłaty wyrównawczej i składki solidarnościowej wpłacono do niego – jak wynika z danych Ministerstwa Klimatu i Środowiska (MKiŚ) – 17,5 mld zł, które następnie zostały przekazane do Funduszu Przeciwdziałania Covid -19. Natomiast na systemy wsparcia dla odbiorców energii elektrycznej i paliw gazowych (w tym piekarni), a więc na rekompensaty dla firm za mrożenie cen energii i gazu przekazano środki finansowe w łącznej wysokości 29,27 mld zł. Oznacza to, że z budżetu dołożono do systemu blisko 12 mld zł, mimo że co do zasady miał się on samobilansować.

Tak się nie stało, co przyznaje sam resort klimatu i środowiska. – W związku z tym powstała różnica pomiędzy kosztem zamrożenia cen a wpływami z ograniczenia nadmiernych zysków przedsiębiorstw energetycznych była w 2023 r. pokrywana z Funduszu Przeciwdziałania Covid-19 – informuje resort.

Czytaj więcej

Nie powinniśmy ulegać złudzeniom spadających cen energii

Beneficjenci systemu mrożenia cen energii

Spółki energetyczne w najbliższych tygodniach powinny przedstawić podsumowania poprzedniego roku, ale już teraz dostępne dane za pierwsze trzy kwartały 2023 r. wskazują, że największe spółki energetyczne więcej dostawały z systemu, niż na niego wpłacały. Polska Grupa Energetyczna przekazała w omawianym okresie na Fundusz Wypłaty Różnicy Ceny 4,7 mld zł, a uzyskała rekompensaty w wysokości 5,5 mld zł, Enea wpłaciła 2,2 mld zł, a dostała rekompensaty rzędu 3 mld zł, zaś w Tauronie koszty odpisu na Fundusz wynosiły 415 mln zł, zaś rekompensaty – 1,99 mld zł. Podobnie było w przypadku koncernu Orlen, który wpłacił odpis za energię elektryczną i gaz ziemny. Odpis na Fundusz ze sprzedaży energii i gazu wyniósł 11,4 mld zł, zaś przychody w postaci rekompensat za mrożenie cen energii i gazu sięgnęły 15,2 mld zł.

Plany mrożenia cen energii na ten rok

W bieżącym roku system mrożenia będzie wyglądał nieco inaczej. Składkę na Fundusz będzie opłacał tylko Orlen – i tylko do połowy roku. Zgodnie ze znowelizowaną ustawą o mrożeniu cen pierwsze sprawozdanie wraz z obliczeniem gazowej składki na Fundusz przedsiębiorstwo wydobywające gaz ziemny (Orlen) przedkłada od 19 lutego 2024 r. do 29 lutego 2024 r.

– W związku z tym finalna wysokość gazowej składki na Fundusz zostanie określona ostatecznie po przekazaniu wspomnianego sprawozdania – informuje nas resort. Wstępne szacunki MKiŚ wskazują na kwotę wynoszącą około 15,2 mld zł. Resort podkreśla, że zmienioną ustawę w celu wsparcia odbiorców energii, paliw gazowych i ciepła, zaprojektowano w taki sposób, aby cały koszt związany z obniżeniem cen w 2024 r. był pokryty z nadzwyczajnych zysków przedsiębiorstw wydobywających gaz ziemny (a więc tylko Orlen).

Czytaj więcej

Piotr Zawistowski, prezes TGE: Nowa ustawa mrożąca ceny przywraca rynek

Co będzie po 30 czerwca 2024 r., kiedy mrożenie cen przestanie obowiązywać? Resort podkreśla, że osoby najuboższe mogą ubiegać się o wsparcie w postaci dodatku osłonowego. – W kontekście rozwiązań na kolejne lata w MKiŚ są obecnie prowadzone prace analityczno-koncepcyjne w tym zakresie – informuje ministerstwo.

Kogo dotyczy ryzyko ubóstwa energetycznego

To właśnie dodatek osłonowy ma być narzędziem rekompensowania rosnących cen energii po 30 czerwca, kiedy nie będzie już mrożenia cen energii. Dodatek osłonowy był wsparciem finansowym przysługującym za okres od 1 stycznia 2022 r. do 31 grudnia 2022 r. Skorzystało z niego ok. 4 mln gospodarstw domowych. Na ten cel przeznaczono ok. 2,5 mld zł. W 2023 r., w efekcie wprowadzenia systemu mrożenia cen, dodatku nie przewidziano. Tu warto wspomnieć, że istniał dodatek węglowy – stanowił pomoc finansową w sezonie grzewczym 2022/2023 dla wykorzystujących do ogrzewania paliwa węglowe. Z tego dodatku skorzystało ok. 4 mln gospodarstw domowych. Na ten cel przeznaczono ok. 12,4 mld zł.

Na tegoroczny dodatek osłonowy przeznaczono z kolei kwotę 2,3 mld zł. W kontekście rozwiązań na przyszłość, skierowanych do najbardziej potrzebujących, w MKiŚ są obecnie prowadzone prace analityczno-koncepcyjne: prawdopodobnie wysokość tych dodatków wzrośnie. W marcu poznamy być może szczegółowy projekt.

Czytaj więcej

Spółki oferują samorządom niższe ceny prądu

Jeśli szacunki resortu odpowiadają realiom, w Polsce możemy spotkać się z narastającym zjawiskiem ubóstwa energetycznego. Informacje na ten temat zbierane są w ramach badania statystycznego prowadzonego przez prezesa GUS i ministra właściwego ds. energii. Wynikowa informacja zamieszczana jest w wydawanej co trzy lata publikacji GUS „Zużycie energii w gospodarstwach domowych”. Najnowsza publikacja, obejmująca dane z 2021 r., została wydana w 2023 r. Według danych w niej zawartych wskaźnik ubóstwa wyniósł w 2021 r. 10,5 proc.

Opinia dla "Rz"
Aleksander Śniegocki, prezes Instytutu Reform

Rząd staje dziś przed dużym wyzwaniem wdrożenia zaległych reform, zarówno w obszarze działań osłonowych, jak i w funkcjonowaniu dopłat do termomodernizacji i wymiany źródeł ciepła. W przejściu od reagowania na bieżące problemy do kompleksowej, długoterminowej polityki walki z ubóstwem energetycznym pomocne może być opracowanie Społecznego Planu Klimatycznego, który warunkuje uzyskanie dostępu do środków ze Społecznego Funduszu Klimatycznego od 2026 r. Na przygotowanie planu mamy niecałe półtora roku, a więc niewiele czasu, biorąc pod uwagę złożoność problemu. Rząd powinien już dzisiaj zasygnalizować dalsze kroki w porządkowaniu polityki walki z ubóstwem energetycznym.

Niezależnie dane publikowane są też na stronie internetowej Ministerstwa Klimatu i Środowiska – w dziale „badania statystyczne”. Zgodnie z umieszczonymi tam najnowszymi informacjami (za 2022 r.) problem ubóstwa energetycznego w Polsce dotyczy niezmiennie 10,5 proc. gospodarstw domowych.

Jakie będą ceny w 2025 r.? Powinny być niższe od tych, jakie zapłacimy po 30 czerwca 2024 r. Ceny samej energii (zatem bez innych opłat, które trafiają do naszych rachunków) na Towarowej Giełdzie Energii z dostawą na 2025 r. w styczniu tego roku wynosiły 473 zł za MWh. To więcej niż poziom ceny mrożonej (412 zł), ale znacznie mniej niż stawki zatwierdzonej przez URE na ten rok (739 zł).



Blisko 12 mld zł wynosi luka w systemie mrożenia cen energii za 2023 r. – wynika z informacji „Rzeczpospolitej”. Oznacza to, że firmy energetyczne, zobligowane do płacenia opłaty za zbyt wysokie zyski w czasie kryzysu energetycznego, dostawały znacznie wyższe rekompensaty niż ich wydatki na system.

Zebrane od firm opłaty były przekazywane do Funduszu Wypłaty Różnicy Ceny (FWRC). Za rok 2023 z tytułu odpisu elektrycznego, odpisu gazowego, opłaty wyrównawczej i składki solidarnościowej wpłacono do niego – jak wynika z danych Ministerstwa Klimatu i Środowiska (MKiŚ) – 17,5 mld zł, które następnie zostały przekazane do Funduszu Przeciwdziałania Covid -19. Natomiast na systemy wsparcia dla odbiorców energii elektrycznej i paliw gazowych (w tym piekarni), a więc na rekompensaty dla firm za mrożenie cen energii i gazu przekazano środki finansowe w łącznej wysokości 29,27 mld zł. Oznacza to, że z budżetu dołożono do systemu blisko 12 mld zł, mimo że co do zasady miał się on samobilansować.

Pozostało 86% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Ceny Energii
Resort klimatu koryguje własny projekt ustawy o cenach energii. Koszty rosną
Ceny Energii
Prezes UOKiK uderza w ustawę o mrożeniu cen energii
Ceny Energii
Mrożenie cen energii droższe niż szacowano. Są kolejne uwagi do projektu
Ceny Energii
Spółki bez rekompensat? Kurs Taurona spada, a inne resorty krytykują projekt
Ceny Energii
Ministra Hennig-Kloska: Bon energetyczny ma złagodzić podwyżkę ceny prądu