Zielona energia obniży koszty po stronie przemysłu

Zauważamy wśród polskich odbiorców biznesowych zapotrzebowanie na zieloną energię, szczególnie w wysoko energochłonnym sektorze przemysłowym. Z jego perspektywy wahania cen są ryzykiem, które obniża ich konkurencyjność – mówi Katarzyna Suchcicka, prezes OX2 Polska.

Czy morska energetyka wiatrowa – biorąc pod uwagę inflację i wzrosty kosztów – daje nadal perspektywę do zarobku?

Projekty offshore są i będą opłacalne. Wieloletnia perspektywa wskazuje na rosnący popyt. Europa, jak i duża część reszty świata, przechodzi obecnie wieloetapowy proces dekarbonizacji gospodarek, który w naszym przypadku wspierają obrane przez Unię priorytety polityczne oraz klimatyczne, a morskie farmy wiatrowe są rozwiązaniem sprawdzonym i zdolnym zwiększyć moce systemów energetycznych o nowe zielone gigawaty. Unijna strategia offshore zakłada, że moc zainstalowana w morskich instalacjach wiatrowych powinna wzrosnąć w tej dekadzie z obecnych 34 GW do 60 GW.

W naszym przypadku nieustannie zauważamy wśród polskich odbiorców biznesowych zapotrzebowanie na zieloną energię, szczególnie w wysoko energochłonnym sektorze przemysłowym. Z jego perspektywy wahania cen są ryzykiem, które obniża ich konkurencyjność. Zielona energia to szansa na obniżenie kosztów produkcji energii i wzrost konkurencyjności ich produktów na rynku. Jest to tylko jeden z wielu przykładów grup odbiorców potrzebujących odnawialnych mocy, które od lat z powodzeniem rozwijamy w Polsce pomimo wyzwań rynkowych czy geopolitycznych. Te wyzwania uważamy za element naszego biznesu. Dzięki przemyślanej strategii firmy na czas zajęliśmy się biznesowo pewnymi kwestiami i zminimalizowaliśmy ewentualne ryzyka, a offshore jest i będzie jednym z trzonów naszej działalności, zwłaszcza na Morzu Bałtyckim, gdzie rozwijamy projekty o mocy 26 GW.

Czy to nie będzie jednak kosztem odbiorcy końcowego w postaci wyższych cen energii?

Nie, energia z OZE, a w tym z offshore, ma dużą zaletę – nie emituje dwutlenku węgla, więc nie jest obciążana dodatkowymi opłatami, które są nieodłączną częścią energii produkowanej na przykład z węgla. Koszty eksploatacji i utrzymania technologii OZE są też zazwyczaj niższe w porównaniu z tradycyjnymi źródłami energii. Według Międzynarodowej Agencji Energii Odnawialnej (IRENA) czy według Organizacji Badań Naukowych i Przemysłowych Wspólnoty Narodów (CSIRO) nowe instalacje OZE są znacznie tańsze niż tradycyjne źródła energii, a do tego ciągle tanieją.

PGE i Orlen będą szukać partnera do offshore w ramach II fazy. Konkurencja będzie duża.

Konkurencja będzie duża, jednak będąc największym deweloperem morskich farm wiatrowych na Bałtyku, nie boimy się jej. Jesteśmy na nią gotowi wraz z całym doświadczeniem i zapleczem projektów, które realizujemy w Szwecji i Finlandii. W OX2 partnerstwa postrzegamy jako naturalną rzecz w świecie inwestycji offshore. Umożliwiają one dywersyfikację ryzyka, możliwości tańszego finansowania czy łączenia doświadczenia z różnych rynków. Jednocześnie jesteśmy świadomi, że jest kilku innych potencjalnych partnerów, którzy mają doświadczenie na innych morzach. My natomiast, dzięki tak dużej mocy zainstalowanej na Morzu Bałtyckim, widzimy potencjał synergii, a te mogą pojawić się w wielu obszarach. Mamy sprawdzone łańcuchy dostaw, które możemy połączyć właśnie poprzez synergie, w efekcie czego koszty projektów będą niższe. Nie byłoby to możliwe, gdyby nie nasze szerokie portfolio zazębiających się farm na Bałtyku.

Czy OX2 ma już na koncie doświadczenia we współpracy z polskimi spółkami Skarbu Państwa?

Tak, i to właśnie w sektorze wiatrowym. Niedawno ogłosiliśmy naszą współpracę z Grupą Orlen, która w 2023 r. przejęła farmy wiatrowe w Wielkopolsce o łącznej mocy 142 MW. Jako OX2 odpowiadamy za ich pełną obsługę techniczną, eksploatacyjną i serwisową, zarządzanie umowami gruntowymi, współpracę z podwykonawcami, a także obsługę komercyjną farm FW Ujazd (30 MW), FW Dobrzyca (49,9 MW) i FW Wielkopolska (62,4 MW). To kolejna nasza współpraca z sektorem publicznym w Polsce, ponieważ w 2023 r. sprzedaliśmy Grupie Enea farmę wiatrową Bejsce o mocy 19,8 MW, która rozpocznie pracę w 2025 r.

Aukcje dla offshore mają ruszyć za półtora roku. Jako kraj jesteśmy w pełni gotowi?

Tak, na aukcje jesteśmy gotowi, zainteresowanie nimi ciągle rośnie. Ostatnie dwa lata pokazały, jakiej przewidywalności można się spodziewać na rynkach finansowych i jak sytuacja makroekonomiczna wpływa na projekty. Widzieliśmy, co wydarzyło się w branży globalnie, ile firm wstrzymało swoje projekty czy zawiesiło na pewien czas, ponieważ bardzo trudno było przewidzieć przy tak wielkiej skali i dużych ryzykach, jak odbije się to na dostawach komponentów, źródłach finansowania czy odbiorze ceny energii. Mechanizm aukcyjny takiego stałego i bezpiecznego odbioru jest bardzo ważny, a opieranie się tylko i wyłącznie na mechanizmach rynkowych przy tak dużej skali jest dosyć ryzykowne. Aukcje offshore wind to mechanizm, który w mojej ocenie będzie funkcjonował nie tylko w Polsce.

Czy polski łańcuch dostaw dla offshore nie przegrał już setek miliardów złotych, które obiecywano? Na próżno szukać polskich firm jako dostawców…

Do tej pory nie mamy w kraju żadnej morskiej farmy wiatrowej, więc polskie firmy dopiero będą budować swoją pozycję. Mamy w Polsce prężnie działający przemysł stoczniowy, stalowy czy elektryczny, które byłyby w stanie dołożyć dużą cegiełkę do wartości rynku morskiej energetyki wiatrowej nie tylko dla polskich projektów. Dlatego tak ważny jest też dobór partnerów do II fazy offshore, dysponujących know-how, którzy będą mogli współpracować z polskimi firmami. OX2 stawia na polskich przedsiębiorców, a potwierdzeniem tego jest fakt, że podpisaliśmy kilkadziesiąt deklaracji współpracy z lokalnymi dostawcami materiałów i usług oraz z uczelniami wyższymi. Tak zwany local content w tworzeniu zaplecza kadrowego, organizacyjnego i logistycznego w procesie budowy morskich farm wiatrowych będzie miał dla nas kluczowe znaczenie.

Warto jednak pamiętać, że polski sektor offshore wciąż się tworzy prawie od zera – czy to w postaci portów instalacyjnych, samych farm, know-how, czy kadr, które potrzebują wsparcia i odpowiednich szkoleń, aby móc konkurować ze specjalistami z zagranicy. Rodzimym krajem OX2 jest Szwecja, skąd przenosimy do Polski wiele dobrych praktyk i doświadczenie, którym chętnie dzielimy się przy naszych projektach. Angażujemy się również w proces szkolenia kadr – w 2022 r. przeprowadziliśmy projekt przekwalifikowania pracowników sektora górniczego do branży energetyki wiatrowej. Jako czołowy deweloper na Bałtyku wierzymy, że polski sektor offshore ma potencjał, aby stać się dużym graczem na rynku europejskim.

Polskie porty będą gotowe na czas?

Choć do przewidywanych dat otwarć zostało jeszcze trochę czasu, już teraz pojawiły się przesłanki, że część portów instalacyjnych nie zostanie otwarta w odpowiednim terminie, jak choćby ten w Świnoujściu. Na tę chwilę w Polsce nie ma ani jednego takiego portu, do tej pory nie były one potrzebne. Posiadamy zaledwie kilka terminali, które byłyby w stanie wesprzeć proces, jednak są za małe, aby w pełni przysłużyć się projektom offshore. W budowie jest również terminal offshore będący częścią Baltic Hub. Jak dotąd nie ma żadnych przesłanek o opóźnieniu w jego budowie, mimo że obrany termin realizacji inwestycji jest ambitny.

Liberalizacja ustawy odległościowej: Jak jej nie było, tak nie ma. Czy przecieki dotyczące zapisów projektu pozwolą szybko zwiększyć moc na lądzie?

W inwestycjach wiatrowych nic nie dzieje się szybko – i to nie tylko z uwagi na ewentualne opóźnienia w łańcuchu dostaw. Długi, kilkuletni okres poprzedzający otwarcie farmy onshore to również czas zdobywania pozwoleń, samej budowy, ale też i aprobaty lokalnych społeczności, do której w OX2 przywiązujemy dużą wagę. Jeśli liberalizacja ustawy wejdzie w życie w III kwartale roku, zgodnie z wykazem prac legislacyjnych Rady Ministrów, wówczas możemy spodziewać się pierwszych nowych mocy zainstalowanych w farmach wiatrowych do 2030 r., bowiem tak duże projekty mają wysoki poziom skomplikowania na wielu frontach. Zmiana odległości minimalnej na 500 metrów, jak wskazuje Polskie Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej, uwolni potencjał instalacji onshore na poziomie ok. 41 GW do 2040 roku. To bardzo dobra wiadomość nie tylko dla naszego sektora, ale dla całej krajowej gospodarki, ponieważ umożliwi dostęp do ogromnych zasobów taniej i zielonej energii.

Już teraz nie ma gdzie podłączać OZE do sieci, co będzie, gdy wzrośnie moc w wietrze na lądzie dzięki tej ustawie? OZE już tylko razem z magazynem energii?

O tyle, o ile samo wprowadzenie nowych mocy do polskiego systemu elektroenergetycznego jest możliwe, na tyle przetransportowanie wytworzonej energii jest wyzwaniem z uwagi na zaawansowany wiek infrastruktury sieciowej, niski poziom okablowania sieci elektroenergetycznej – zwłaszcza linii średniego napięcia – oraz pogarszające się wskaźniki jakości dostaw energii elektrycznej. Na północy kraju powstaną nowe moce zainstalowane w morskich farmach wiatrowych oraz dużych elektrowniach atomowych, które będą musiały zostać przesłane na południe Polski, gdzie ma miejsce największy odbiór energii elektrycznej. Warto mieć na uwadze, że już w 2022 r. nie udzielono warunków przyłączenia dla 51 GW mocy. Liczba wniosków i zgłoszeń o przyłączenie do sieci odnawialnych źródeł energii wzrosła, ale jednocześnie wzrosła też liczba odmów.

W tej sytuacji z pewnością kluczowe okażą się właśnie magazyny energii przez ich zdolność do łagodzenia braku ciągłości produkcji ze źródeł odnawialnych. Mają one kluczowe znaczenie dla zapewnienia niezawodnych dostaw energii. Świadomi ich plusów jako OX2 zakontraktowaliśmy w Polsce w aukcji głównej rynku mocy na rok 2027 obowiązek mocowy dla magazynu energii w Osieku, tym samym przypieczętowując wprowadzenie przez OX2 do Polski już trzeciej (po farmach PV i farmach wiatrowych onshore) technologii. Niedawno sprzedaliśmy w Szwecji swój pierwszy magazyn energii Bredhälla o mocy 42,5 MW, za który od tej pory jesteśmy odpowiedzialni w zakresie technicznego i komercyjnego zarządzania w ramach dziesięcioletniej umowy. Jesteśmy gotowi, aby wspierać ten sektor swoim doświadczeniem i sprawdzonymi technologiami również w Polsce, gdzie potrzebne są w tej kwestii systemy wsparcia oraz przemyślana polityka, ponieważ przez bardzo długi okres operatorzy traktowali magazyny jako źródło wytwórcze, co było błędem.

Czy dodatkowe konsultacje społeczne w ramach ustawy odległościowej pozwolą przekonać do wiatru sceptyków? Ustawa z 2016 r. była m.in. efektem niewłaściwego podejścia inwestorów do mieszkańców…

Część sceptyków z pewnością zmieni zdanie po dodatkowych konsultacjach społecznych, jednak nie ma co oczekiwać stuprocentowej zgody i należy mieć to na względzie, planując kolejne działania. Ustawa odległościowa jest w Polsce nośnym tematem, przez co choćby najmniejsze związane z nim potknięcie odbija się w mediach szerokim echem. Ze społecznościami lokalnymi trzeba działać przede wszystkim indywidualnie i podejść całościowo do ewentualnej niechęci mieszkańców, aby móc zaproponować im satysfakcjonujące rozwiązania. W OX2 przywiązujemy ogromną wagę do dialogu i budowania wartości dla lokalnych społeczności. Robimy wręcz więcej, niż się od nas oczekuje. Chcemy być dla mieszkańców gmin dobrym sąsiadem. Jest to jeden z naszych priorytetów. Jesteśmy zdania, że dialog, o ile odpowiednio przeprowadzony, ma moc i może wiele zmienić.

Prezes OX2 w Polsce

Katarzyna Suchcicka

Katarzyna Suchcicka jest od 15 lat związana z energetyką, a konkretniej z odnawialnymi źródłami energii. Absolwentka studiów inżynieryjnych za granicą i ekonomicznych w kraju. Ma międzynarodowe doświadczenie w zarządzaniu i budowaniu efektywnych zespołów. Aktywnie uczestniczy w polskiej transformacji energetycznej.