Wydłużenie rynku mocy da czas na przebudowę polskiej energetyki

Polskie elektrownie węglowe będą mogły dłużej korzystać z pomocy publicznej, jaką jest rynek mocy?

Wiodącą rolę w tym procesie pełni Ministerstwo Klimatu i Środowiska. Według mojej wiedzy rozmowy na poziomie Rady UE idą w dobrą stronę i wsparcie dla polskich elektrowni węglowych w ramach rynku mocy zostanie wydłużone do końca 2028 r. Negocjacji na Radzie UE jednak jeszcze nie skończyliśmy, a ostateczny kształt regulacji będzie musiał być jeszcze uzgodniony w negocjacjach w Parlamentem Europejskim.

Dlaczego wydłużenie tego mechanizmu jest dla nas ważne?

Zyskujemy w ten sposób czas na przebudowę naszego miksu energetycznego. Jego podstawą dla zapewnienia mocy, do czasu powstania energetyki atomowej, będą zmodernizowane bloki węglowe klasy 200 MW. Tych w Polsce mamy blisko 50. Do tego czasu zakończymy większość inwestycji w nowe stabilne bloki oparte na gazie. 30 czerwca br. weszła w życie ustawa o przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie elektrowni szczytowo-pompowych, która ma pomóc w rozbudowie tych dużych magazynów energii, równolegle do rozpowszechniających się innych technologii wielkoskalowych, np. opartych o baterie czy wodór. W ciągu dekady powinny też być dostępne małe reaktory jądrowe.

Jeśli nie udałoby się wydłużyć tego mechanizmu to jesteśmy skazani na lukę w mocy do produkcji energii elektrycznej?

My już teraz jesteśmy na granicy wystarczającej mocy do stabilnej, przewidywalnej produkcji energii. Wyjściem awaryjnym są właśnie modernizacje bloków 200 MW. Wierzę, że po powstaniu Narodowej Agencji Bezpieczeństwa Energetycznego zlecenia na ich modernizację pojawią się bardzo szybko. Bez tego trudno będzie nam uniknąć tego wyzwania, którym jest wspominana luka w zakresie mocy dyspozycyjnej. Nasze bloki energetyczne są wiekowe, a czasu na ich zastąpienie jest niewiele. Procesy musimy szybko realizować, bez opóźnień, aby uniknąć tej luki lub aby jej konsekwencje były jak najmniejsze.

Czy rozpoczęty, ale z opóźnieniem proces powstania Narodowej Agencji Bezpieczeństwa Energetycznego pomoże zwiększyć stabilną moc do produkcji energii elektrycznej?

Proces się toczy i rozpoczął się właśnie kluczowy etap, a więc przedstawienie przez Skarb Państwa warunków zakupu aktywów węglowych. To finałowy etap powstania tego podmiotu, który pozwoli na nowe inwestycje.

W czerwcu rząd przyjął nowelizację ustawy o mrożeniu cen energii, którą Pani jeszcze pilotowała jako wiceminister klimatu i energii. Chodzi o objęcie producentów OZE, zajmujących się sprzedażą gwarancji pochodzenia zielonej energii oraz długoterminowymi umowami na sprzedaż energii, 97 proc. opłatą na Fundusz Wypłaty Różnicy Ceny. Branża mocno krytykowała te rozwiązania…

Przyczyna jest bardzo prosta. Branża znalazła luki w systemie mrożenia cen energii, dlatego też chcieliśmy ten system uszczelnić. Cena energii, od której podlegała opłata na Fundusz spadała, a rosły ceny nie objętych ceną maksymalną gwarancji pochodzenia. Efekt: marża producentów energii nadal była wysoka, ale kumulowała się w innym miejscu, na instrumentach finansowych nie objętych opodatkowaniem. Zostawiamy nadal 3 proc. marży. Rozumiem emocje branży, ale rząd jako regulator musi łatać dziury w systemie. Jeśli wszystkim ograniczamy marże do 3 proc., to wobec wszystkich musimy to stosować – to także wynika z regulacji przyjętych na poziomie UE.

A czy nie chodzi o to, aby znaleźć dodatkowe źródła przychodu na rzecz mechanizmu mrożenia cen energii, bo w systemie brakuje kilku miliardów złotych?

Musimy pamiętać, że środki są wypłacane z Funduszu COVID – 19, który zasilany jest m.in. opłatami od zysków spółek energetycznych. Muszę jednak przyznać, że pewną zmianą wobec naszych wyliczeń są koszty rozliczenia zakupu węgla, pracy bloków energetycznych i stan ich zakontraktowania przy codziennej pracy. Spadek pracy dużych bloków węglowych jest widoczny wraz z rosnącą mocą OZE. Zmiany w prognozie przychodów mogą wynikać m.in. z tego faktu, że wzrost produkcji energii z OZE jest większy niż prognozowaliśmy, a z węgla mniejszy. Wahania w wielkości produkcji energii z danego źródła widać na rynku bilansującym, gdzie skoki cenowe są bardzo duże w obrębie jednego dnia.

Pod koniec sierpnia dowiemy się, czy decyzja środowiskowa wydana pod koncesję po 2026 r. dla kopalni węgla brunatnego Turów, została wydana zgodnie z przepisami prawa. Co oznaczałoby zamknięcie kopalni i elektrowni w 2026 r.?

Nie wyobrażam sobie takiej sytuacji. Nie można wyłączyć tej kopalni, a tym samym elektrowni, bo poza kilkuprocentowym udziałem w produkcji energii, służy ona także stabilizacji systemu energetycznego na pograniczu Niemiec, Czech i Polski. Bez niej stabilny przesył energii między krajami może być zakłócony. Wpływ pracy elektrowni i kopalni na bezpieczeństwo energetyczne państwa jest oczywisty i został właśnie potwierdzony przez Naczelny Sąd Administracyjny, który uchylił decyzję sądu niższej instancji o wstrzymaniu wykonania decyzji środowiskowej dla kontynuacji eksploatacji kopalni. Jestem przekonana, że argumenty dotyczące interesu publicznego zostaną należycie wzięte pod uwagę przy rozpoznaniu przez wojewódzki sąd administracyjny skargi na decyzję środowiskową.

Chciałam także zwrócić uwagę, że w Niemczech finalizowane są prace, które w przypadku wybranych inwestycji wyłączają wymóg przygotowania oceny odziaływania danej inwestycji na środowisko. W przypadku tych inwestycji nasi sąsiedzi nie planują również przeprowadzenia procesu oceny transgranicznej. Jest to dla nas nie do pomyślenia, aby np. inwestycja przy naszej granicy mogła się toczyć bez badania jej wpływu na sąsiednie kraje – i proces taki miał oczywiście miejsce w przypadku kopalni w Turowie. Nie powinniśmy się godzić na podwójne standardy w tym zakresie.

Jak przebiegają prace nad rozbudową terminalu LNG w Świnoujściu?

Proces inwestycyjny przebiega zgodnie z planem. Rozbudowa o trzeci zbiornik ma zakończyć do końca roku, nie możemy jednak wykluczyć niewielkich opóźnień. Warunki pogodowe nie sprzyjały w prowadzeniu prac – na szczycie zbiornika wiatry przybierają bardzo duże prędkości, które czasami uniemożliwiają prace na wysokościach. Musimy jednak rozliczyć tę inwestycję w ramach dotacji ze środków UE do końca tego roku i to jest obecnie najważniejsze. Nie widzę żadnego ryzyka dla rozładunku statków ani żadnego zagrożenia dla bezpieczeństwa gazowego Polski.

Jak przebiegają prace nad budową drugiego terminalu LNG w Gdańsku?

Dla porządku należy przypomnieć, że drugi terminal LNG w Polsce, tj. pływający terminal w Gdańsku, jest obecnie realizowany przez GAZ-SYSTEM w wariancie z jednym statkiem regazyfikacyjnym, a w ramach tej budowy powstaje też falochron i nabrzeże oraz gazociąg łączący statek z krajowym systemem przesyłowym, który również musi zostać rozbudowany – od trójmiasta do centrum Polski. Ten projekt idzie zgodnie z planem i obecnie nie przewidujemy opóźnień wobec terminów określonych we właśnie zakończonej wiążącej procedurze Open Season. Trzeba jednak wspomnieć, że równolegle analizujemy możliwość rozbudowy tego terminala o drugi statek regazyfikacyjny. Jeśli plany się powiodą, to łączna moc obu jednostek wyniesie ok. 10 mld m3/r. W marcu GAZ-SYSTEM przeprowadził niewiążącą procedurę badania rynku pod kątem zapotrzebowania na dodatkowe moce regazyfikacyjne i muszę przyznać, że wyniki były bardzo obiecujące. Nie chodzi tylko o rynek krajowy, ale przede wszystkim o naszych partnerów z Czech, Słowacji, Węgier, Rumunii czy Ukrainy. W ubiegłym tygodniu GAZ-SYSTEM rozpoczął wiążącą procedurę Open Season dla tego projektu. Decydujące dla decyzji inwestycyjnych będzie to, czy spółki z powyższych państw złożą zapotrzebowanie uzasadniające dostawienie do budowanego nabrzeża drugiej jednostki.

Na jakim etapie jest budowa elektrowni jądrowej w technologii amerykańskiej w Choczewie?

Trwa procedura środowiskowa oraz prace projektowe. Z sukcesem zakończyliśmy procedurę transgraniczną – prowadzone przez GDOŚ konsultacje ze wszystkimi naszymi partnerami z UE (w tym tymi najbardziej wymagającymi) oraz Ukrainą zakończyły bez rozbieżności. Spółka Polskie Elektrownie Jądrowe cały czas prowadzi intensywne działania komunikacyjne, aby rozwiewać wszelkie wątpliwości mieszkańców na miejscu. Nie widzę na obecnym etapie zagrożeń, które mogłyby zakłócić harmonogram inwestycji. Rząd przyjął niedawno uchwałę o inwestycjach towarzyszących na kwotę 4,7 mld zł, niezbędnych do tego, aby w 2026 r. rozpocząć budowę elektrowni jądrowej. Planujemy również razem z inwestorami w morskie farmy wiatrowe i samorządami wygospodarować dodatkowe środki na inwestycje minimalizujące ciężar związany z przejazdami ciężarówek i procesem budowy inwestycji energetycznych w województwie pomorskim.