Pierwsza konfiskata pieniędzy Gazpromu w Unii. Zasiliły budżet Niemiec

Po raz pierwszy w Unii Gazprom stracił pieniądze za złamanie kontraktów gazowych. 530 mln euro zasiliło budżet Niemiec. A to dopiero początek. Łączna kwota roszczeń unijnych firm ( w tym z Polski) wobec Gazpromu przekroczyła jego przychody netto ze sprzedaży gazu na wszystkie rynki zagraniczne.

Niemiecki koncern Uniper, wcześniej największy importer rosyjskiego gazu w Niemczech, otrzymał i przekazał rządowi 530 mln euro „w ramach sporu z Gazpromem o odszkodowania za straty” – podaje Reuters, powołując się na komunikat Uniper.

Pieniądze Uniper, to pieniądze Gazpromu

Pieniądze, które zasiliły niemiecki skarbiec to rekompensata za pomoc finansową, jakiej niemiecki rząd udzielił firmie Uniper, gdy została ona pozbawiona kluczowego dostawcy gazu i niemal zbankrutowała. W sumie na jej ratowanie niemieccy podatnicy wyłożyli ponad 13,5 mld euro.

Pod koniec 2022 roku niemiecka spółka złożyła pozew przeciwko Gazpromowi, żądając naprawienia strat wynikających z naruszenia zobowiązań umownych. W czerwcu 2024 roku Sąd Arbitrażowy w Sztokholmie uwzględnił powództwo i nakazał Gazpromowi zapłatę Uniperowi 14 mld dolarów. Dzięki temu niemiecki koncern mógł rozwiązać wszystkich umowy zawarte z Rosjanami i umorzyć wszystkie zobowiązania.

Pieniądze, które trafiły na konta niemieckiego rządu, to płatność Uniper na rzecz Gazpromu za sierpień 2022 roku – powiedziała wcześniej Jutta Donges, dyrektor finansowa niemieckiego koncernu. Uniper nie przekazał tych środków Gazpromowi, gdyż ten odmówił dostaw gazu w kontraktowych wielkościach. Po wygraniu w arbitrażu sztokholmskim Uniper otrzymał prawo wykorzystania ich na spłatę swoich zobowiązań wobec rządu.

Europol Gaz i inne pozwy przeciwko Gazpromowi

W sumie co najmniej 19 firm z 11 krajów Europy (w tym z Polski) wystąpiło z roszczeniami do rosyjskiego monopolisty gazowego w związku z naruszeniem kontraktów gazowych. Łączna kwota roszczeń sięgnęła 18,6 mld euro.

Oprócz największego roszczenia Uniper (14 miliardów dolarów), inny niemiecki importer gazu RWE, który otrzymywał 1 miliard metrów sześciennych rocznie, żąda od Gazpromu około 1 miliarda dolarów odszkodowania. Francuska Engie złożyła pozew do arbitrażu, żądając od Gazpromu ponad 300 mln euro. W Austrii, która w dalszym ciągu kupuje rosyjski gaz, koncern energetyczny OMV złożył pozew przeciwko Gazpromowi: domaga się 575,3 mln euro.

Z roszczeniami wobec Gazpromu zgłaszają się także włoski Eni (kwota nie została ujawniona), polski Europol Gaz (na 1,5 mld euro), czeski Net4gas i Innogy Energie (200 mln euro), szwajcarscy handlarze gazem DXT Commodities i Axpo Solutions (prawie 1 mld euro).

Polowanie na pieniądze Gazpromu

Według szacunków rosyjskiej firmy inwestycyjnej BKS łączna kwota roszczeń wobec Gazpromu przekroczyła jego przychody netto ze sprzedaży gazu na wszystkie rynki zagraniczne łącznie: 10 mld dolarów rocznie z dostaw do Europy i Turcji, 7 mld dolarów z dostaw do Chin i 2 mld dolarów z eksportu do krajów WNP i Azji Centralnej. 

Nikita Błochin analityk Alfa Banku zwraca uwagę, że wielomiliardowe roszczenia stwarzają ryzyko wstrzymania płatności na rzecz Gazpromu w Europie. Firmy żądające odszkodowań mogą próbować przejąć pieniądze, które przekazują spółce pozostali nabywcy rosyjskiego gazu. Do takiej sytuacji mogłoby dojść zwłaszcza w Austrii, gdzie pod koniec maja narodowy operator gazowy OMV informował o próbach „przechwytywania” płatności na rzecz Gazpromu.

Zdaniem Błochina obecna sytuacja oznacza dla rosyjskiej firmy dalsze ograniczenie działalności w Europie. W ubiegłym roku Gazprom wpompował na rynek europejski zaledwie 28 mld metrów sześciennych gazu – co stanowi minimalną ilość od końca lat 70. XX wieku. Całkowity eksport wyniósł zaledwie 69 mld metrów sześciennych i był najniższy od 1985 roku. Po raz pierwszy od końca lat 90. Gazprom zakończył rok stratą netto, a jej wielkość – 629 mld rubli – stała się rekordem w całej historii firmy.