Magazyny w kawernach

Widok z lotu ptaka na liczącą ponad 1,8 tys. mieszkańców gminę Rehden nawet nie nasuwa skojarzeń, że jest to teren przemysłowy. Niewielkie domki o regularnej zabudowie pokryte czerwoną dachówką okalają zielone połacie lasów i żółte pasy pól.

Ponad dekadę temu władze Rehden postanowiły wpuścić przemysł na ten tradycyjnie rolniczy teren. Dziś działają tam największe nie tylko w Niemczech, ale w całej Europie Zachodniej podziemne magazyny gazu ziemnego. Ich łączna pojemność sięga 4,2 mld metrów sześciennych.

Kawerny motorem wzrostu

Ta strategiczna decyzja przyczyniła się do skokowego wręcz rozwoju. Rehden jest jedyną gminą tego regionu, w której od poprzedniego spisu ludności w 1983 r. do przeprowadzonej w 2012 r. ewidencji przybyło ponad 3 proc. mieszkańców. Okoliczne miejscowości zanotowały w tym czasie spadki – od 2 do 7 proc. Kasa Rehden też wygląda pokaźniej niż finanse sąsiednich miejscowości. W ub.r. do budżetu gminy wpłynęło ponad 13,2 mln euro, podczas gdy w porównywalnym do powierzchni i liczby zamieszkałych osób Wetschen przychody były prawie 11 razy niższe.

Władze Rehden chwalą się na stronie internetowej osiągnięciami ostatniego dziesięciolecia. Na zdjęciach widać, jak w miejscu wioski powstało nowoczesne miasteczko z obiektami handlowymi. „W ostatnich latach sprzedano inwestorom około 75 tys. mkw. powierzchni handlowej. Stworzono też ponad 200 nowych etatów w tym sektorze" – chwalą się przedstawiciele gminy. Co jak na tak małą miejscowość wcale nie jest małą liczbą.

Rozwijający się przemysł współistnieje bezkolizyjnie z rozległymi terenami zielonymi, które są wykorzystywane m.in. do wypasu owiec, a okoliczne lasy są atrakcyjną destynacją turystyczną. W pobliżu znajdują się bowiem dwa rezerwaty przyrody o łącznej powierzchni 1,8 tys. ha, w tym blisko 0,6 tys. ha zrewitalizowanego obszaru stanowiącego dziś zamknięty rezerwat ścisłej ochrony ptaków.

Bezpieczna eksploatacja

Rehden z największymi kawernami gazowymi w Europie to tylko jeden przykład takiej gminy u naszych zachodnich sąsiadów. Jak wylicza Ewelina Kochanek, rzeczoznawca w Biurze Bezpieczeństwa Narodowego w raporcie na temat systemu bezpieczeństwa energetycznego Niemiec, między Odrą a Renem zlokalizowanych jest 47 takich magazynów, z czego 24 usytuowanych jest w kawernach solnych. Ich łączna kubatura wynosi 7,8 mld metrów sześciennych. W budowie jest kolejnych 19 zbiorników o pojemności 7,4 mld m sześć. Całkowita pojemność podziemnych magazynów gazu ziemnego w Niemczech na początku 2012 r. wynosiła 20,2 mld m sześc., czyli 25 proc. rocznego zużycia gazu w tym kraju. To największa rezerwa błękitnego paliwa w Unii Europejskiej.

Bogate doświadczenie w tego typu instalacjach ma też Francja. Główne rezerwy zlokalizowane są tam w magazynie znajdującym się w Manosque w Prowansji. W 26 kawernach o łącznej pojemności ok. 6 mln m sześc. przechowywane jest ponad 40 proc. rezerw strategicznych Francji. Tak jak w przypadku Rehden składy usytuowane są na terenie parku narodowego, co świadczy, że tego typu inwestycje jak najbardziej pozostają w zgodzie ze środowiskiem naturalnym.

Andrzej Maciejewski w opracowaniu pt. „Podziemne magazynowanie paliw płynnych" odpiera pojawiające się argumenty na brak bezpieczeństwa pracy przy eksploatacji kawern ze strony ich przeciwników. Zauważa, że wszystkie wypadki były efektem ludzkiego błędu. Takich zdarzeń było kilkanaście, wszystkie na terenie USA, gdzie obsługuje się kilka tysięcy kawern. Jak wynika z materiałów Solution Mining Research Institute z lat 1995–2007, znakomita większość awarii związana była z magazynowaniem LPG lub etylenu.

Maciejewski wskazuje też, że przy zastosowaniu odpowiednich urządzeń pomiarowych eliminuje się sytuacje niepożądane, jak na przykład przepełnienie kawern.

Strategiczne rezerwy

Takie magazyny na całym świecie pełnią ważną rolę m.in. w zakresie zapewniania ciągłości dostaw błękitnego paliwa do końcowych odbiorców, czyli gospodarstw domowych i zakładów produkcyjnych m.in. firm chemicznych, rafinerii, hut szkła i stali, producentów materiałów budowlanych, elektrowni i elektrociepłowni.

Strategiczne znaczenie takich zapasów widać w przypadku awarii rurociągów lub w okresie silnych mrozów. Ze względu na większe zużycie, zimą sięga się po rezerwy zgromadzone w podziemnych magazynach. Do składowania zapasów gazu na świecie wykorzystuje się kawerny solne albo wyczerpane złoża węglowodorów. Przy czym z tych pierwszych można szybciej pozyskać surowiec ze zbiorników i przekazać do gazociągu. Magazyny w kawernach mają też większą moc zatłaczania. A to oznacza, że takie zbiorniki mogą być o wiele częściej napełniane i opróżniane niż obiekty w wyeksploatowanych złożach ropy i gazu. Dla przykładu: z magazynu solnego Etzel ESE w ciągu doby można pobrać 28,7 mln m sześc. gazu i wtłoczyć 14,2 mln m sześc. surowca. Tymczasem w przypadku podobnego co do wielkości magazynu Inzeham-West zlokalizowanego w wyeksploatowanym złożu w tym samym czasie udaje się pozyskać 8,4 mln m sześc. paliwa i wtłoczyć 3,3 mln m. sześc.