Górny Śląsk i Zachodnia Małopolska
Śląsk jest największym ośrodkiem górnictwa węgla kamiennego w UE i będzie stopniowo odchodzić od wydobycia i spalania tego surowca. Zmiana ta będzie miała również wpływ na część zachodniej Małopolski. Regiony te otrzymają zatem większość przypisanych Polsce środków z FST. „Unijne środki wysokości 2,4 mld euro dla Śląska i zachodniej Małopolski przeznaczone są na pomoc mieszkańcom obu regionów i na wsparcie w przechodzeniu na zieloną gospodarkę, oferującą nowe możliwości zatrudnienia i czystsze powietrze” – przekonuje w komunikacje Komisja Europejska.
Środki z funduszu będą wspierać w szczególności dywersyfikację lokalnej gospodarki dzięki inwestycjom w małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP) w sektorach energii ze źródeł odnawialnych i czystej mobilności oraz w innych zielonych sektorach. „Aby naprawić szkody w środowisku spowodowane przez przemysł wydobywczy, FST zainwestuje również w rekultywację i dekontaminację 2,8 tys. hektarów terenów pogórniczych zgodnie z zasadą „zanieczyszczający płaci” – tłumaczy KE.
Czytaj więcej
Sztandarowy program rządu czeka nowe otwarcie. Procedury mają być prostsze.
W zachodniej Małopolsce Fundusz będzie inwestować w poprawę efektywności energetycznej budynków publicznych i mieszkalnych, m.in. przez finansowanie termoizolacji domów, dachowych instalacji słonecznych i pomp ciepła. FST przeznaczy również środki na szkolenia dla 100 tys. pracowników zatrudnionych w sektorze paliw kopalnych, aby wyposażyć ich w nowe umiejętności umożliwiające pracę w sektorach odnawialnych i neutralnych dla klimatu. „Oczekuje się, że w wyniku środków przewidzianych w planie sprawiedliwej transformacji na Śląsku powstanie bezpośrednio 27 tys. nowych miejsc pracy” – wylicza Komisja.
Wielkopolska
Podregion koniński w Wielkopolsce otrzyma z kolei 415 mln euro na plan odejścia od wydobycia węgla brunatnego i opalanych nim elektrowni. „Dzięki unijnej pomocy region zrezygnuje z eksploatacji tego surowca. Przeprowadzi dekontaminację i przekształcenie zdegradowanych terenów, aby skoncentrować się na produkcji energii ze źródeł odnawialnych, w tym produkcji ekologicznego wodoru. Unijne dotacje będą również wspierać rozwój gospodarki o obiegu zamkniętym i poprawę efektywności energetycznej w postaci termomodernizacji budynków” – tłumaczy Komisja Europejska. To dobre informacje dla prowadzącej działalność górniczą firmy ZE PAK, która w 2025 r. chce zakończyć wydobycie węgla z tamtejszej odkrywki, a środki pozwolą na szybszą transformację w zieloną źródła OZE, co planuje koncern. Wśród innych wspieranych działań znajdą się również szkolenia i przekwalifikowanie 5,5 tys. pracowników sektora węgla brunatnego.
Czytaj więcej
W poniedziałek 5 grudnia wiceprzewodniczący wykonawczy Komisji Europejskiej Frans Timmermans odwiedzi Śląsk, aby omówić sprawiedliwą transformację. Tymczasem kluczowy dla polskiego górnictwa dokument, umowa społeczna, na mocy której polskie górnictwo ma być wygaszone do 2049 r., jest nadal w procesie notyfikacji. Rząd chce go zmienić.
Dolny Śląsk
Na Dolnym Śląsku także podregion wałbrzyski otrzyma 581,5 mln euro na stopniowe odejście od węgla. Fundusz będzie inwestował w dywersyfikację lokalnej gospodarki przez tworzenie nowych MŚP i przedsiębiorstw typu start-up, zwłaszcza w sektorach ekologicznych. „Bardziej zróżnicowana gospodarka pomoże stworzyć 1 000 nowych zielonych miejsc pracy w sektorach neutralnych pod względem emisji dwutlenku węgla i pozwoli na inwestycje w lokalną infrastrukturę edukacyjną. Wsparcie obejmie również inwestycje w odnawialne źródła energii, takie jak energia słoneczna, wymianę starych kotłów i lepszą termoizolację budynków” – argumentuje KE.
Łódzkie a plany PGE
Kolejnym regionem jest województwo łódzkie, gdzie oprócz kopalni węgla znajduje się również największy indywidualny emitent CO2 w UE – elektrownia Bełchatów. Polska zobowiązała się, że do 2030 r. w znacznym stopniu ograniczy wydobycie i spalanie węgla brunatnego w tym regionie.
Kwota 369,5 mln euro pochodzących ze środków unijnych zostanie zainwestowane w nową infrastrukturę biznesową dla lokalnych MŚP i w laboratoria badawcze, a także w efektywność energetyczną i wprowadzenie energii ze źródeł odnawialnych. Fundusz będzie ponadto wspierał pracowników zatrudnionych obecnie w elektrowni Bełchatów, a także w sektorze wydobywczym i sektorach pokrewnych. Na Funduszu skorzysta także PGE. Fundusz będzie finansował inwestycje w regionie Bełchatowa, które zapowiedziała PGE. W najbliższych latach planuje wydać na ten cel blisko 5 mld zł. Do końca 2030 r. na terenach pokopalnianych ma powstać kilka dużych farm fotowoltaicznych o łącznej mocy do 600 MW. PGE rozważa na tych terenach również budowę nowych farm wiatrowych w sąsiedztwie już istniejących wokół terenu kopalni. Potencjał mocy oceniany jest na około 100 MW. Budowa jednej z farm fotowoltaicznych zostanie zlokalizowana w pobliżu składowiska odpadów paleniskowych Elektrowni Bełchatów. Druga z planowanych farm ma powstać m.in. na terenie zwałowiska zewnętrznego Pola Szczerców nazywanego potocznie „Bliźniaczą Górą Kamieńsk” lub „Górą Szczerców”.
Zatwierdzenie terytorialnych planów sprawiedliwej transformacji otwiera drogę do specjalnego finansowania w ramach pozostałych dwóch filarów mechanizmu sprawiedliwej transformacji: systemu sprawiedliwej transformacji InvestEU oraz instrumentu pożyczkowego na rzecz sektora publicznego, który łączy dotacje Komisji z pożyczkami Europejskiego Banku Inwestycyjnego.
