W polskich regionach górniczych mieszka 20 proc. ludności Polski, generują one 20 proc. wszystkich miejsc pracy i wytwarzają 20 proc. PKB kraju. To lwia część dochodu narodowego Polski, o czym warto pamiętać, bo bardzo często w świadomości społecznej regiony te kojarzą się przede wszystkim z obciążeniem dla budżetu państwa.
Kluczowa koordynacja
W ciągu najbliższych kilkunastu lat regiony węglowe przejdą ogromną zmianę, polegającą na wygaszeniu górnictwa i przemysłu wysokoemisyjnego na rzecz zeroemisyjnych źródeł energii i technologii. Już teraz w regionach węglowych toczy się ważna dyskusja na temat przyszłej gospodarki i nowych miejsc pracy. Procesowi doskwierał brak instytucji spinającej działania wszystkich interesariuszy.
Profesor Adam Drobniak, dyrektor Instytutu Ekologii Terenów Uprzemysłowionych, który jest realizatorem Krajowego Planu Sprawiedliwej Transformacji, przygotował koncepcję utworzenia Agencji Sprawiedliwej Transformacji (AST), która ma być instytucją koordynującą złożony proces sprawiedliwej transformacji w Polsce. Ma działać poprzez wsparcie instytucjonalne dla wszystkich zainteresowanych stron w wymiarze finansowania, zarządzania, koordynacji polityk i strategii, przepływu informacji, doradztwa i edukacji oraz dla szerokiego udziału społecznego, bez którego sprawiedliwa transformacja nie ma szans powodzenia.
Takiej koordynacji pilnie potrzebuje oś społeczno-gospodarczo-środowiskowa sprawiedliwej transformacji. To tutaj krzewiona jest wiedza na temat tego złożonego procesu. Tutaj inicjuje się partnerstwa instytucjonalne, realizuje i monitoruje projekty pilotażowe wokół tematów takich jak np. zielona gospodarka. Niestety w wykazie interesariuszy tego procesu próżno szukać jednostek samorządu terytorialnego. Są one wskazane jedynie jako adresaci wymienionych działań. Projektowanie programów skierowanych do samorządów, bez pytania samych zainteresowanych o ich potrzeby oraz najbardziej efektywne sposoby implementacji, byłoby kardynalnym błędem. Błąd taki może skutkować niedopasowaniem programów do potrzeb i marnotrawstwem środków.
