Nie ma kolejki po pieniądze na ochronę powietrza

Do 29 września można składać wnioski o pieniądze z programu NFOŚiGW, który miał kompleksowo zastąpić wcześniejsze programy pomocy indywidualnej. Chodzi o Kawkę (na wymianę kotłów węglowych), Rysia (na termoizolację budynków jednorodzinnych) i Prosumenta (na mikroinstalacje odnawialnych źródeł energii, np. panele słoneczne).

Do wzięcia jest 750 mln zł, ale na razie tylko Białystok aplikował o niespełna 33 mln zł. Kolejnych chętnych nie ma, choć w konsultacjach zgłaszano zapotrzebowanie na 1 mld zł.

Pożyczki dla małych

– Zainteresowanie programem wykazują przede wszystkim „małe” fundusze. W miarę wydatkowania przez innych środków własnych powinno wzrosnąć zapotrzebowanie na pieniądze Narodowego Funduszu – twierdzi Wojciech Stawiany, ekspert z departamentu komunikacji NFOŚiGW.

– Aktualnie „pewną konkurencję” stanowi też realizacja projektów w ramach regionalnych programów operacyjnych poszczególnych województw – tłumaczy Stawiany.

Jednak zdaniem Małgorzaty Mrugały, prezes Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie, obecna tendencja może się utrzymać, o ile nic się nie zmieni. – Fundusze o dużych przychodach, mając do dyspozycji własne środki, nie sięgną po pożyczki z NFOŚiGW – uważa.

To dlatego Białymstok byłby chętny nawet na więcej niż dostał. Być może sięgnie po środki w kolejnym naborze. Jak usłyszeliśmy od pracowników tamtejszego WFOŚiGW, w budżecie nie ma pieniędzy na projekty typowo inwestycyjne.

Słabe warunki

Generalnie jednak warunki programu Region są oceniane jako mało atrakcyjne. Przykładowo pracownicy WFOŚiGW w Katowicach wskazali m.in. na konieczność przedstawiania dodatkowych zabezpieczeń do udzielanej pożyczki preferencyjnej, ale i na reformę działania funduszy i spodziewane w niedługim czasie zmiany w zarządach większości z nich.

– Zarząd wstrzymał się z podjęciem decyzji o udziale w tegorocznej edycji programu Region ze względu na zaciągnięte już zobowiązania w NFOŚiGW oraz zmiany ustawowe – przekazała nam z kolei Urszula Pakulska z WFOŚiGW w Gdańsku. Wskazała na kilkanaście umów podpisanych przez fundusz w latach 2010–2017 na łącznie 182,5 mln zł.

Gdański fundusz w ramach wcześniejszych edycji programu Region (w innej formule) zrealizował też dwie umowy pożyczki na kwotę ok. 77,7 mln zł. Wydaje się jednak, że więcej było chętnych na pieniądze z NFOŚiGW, gdy oferowano w nim dotacje, a nie pożyczki.

Potwierdza to prezes małopolskiego funduszu. – W naszym regionie większość gmin oczekuje dotacji, a nie pożyczek, zwłaszcza jeśli nie ma możliwości umorzenia ich części. Dlatego nie są zainteresowani warunkami programu Region, który jest teraz prowadzony przez NFOŚiGW. Zwłaszcza że mogą pozyskać środki z wojewódzkiego programu np. na termoizolację, gdzie mają 2-proc. oprocentowaną pożyczkę z możliwością umorzenia 20 proc., lub na ochronę powietrza, gdzie uzyskują kredyt na 3,6 proc. z umorzeniem od 20 do 40 proc. – tłumaczy Mrugała.

Ocenia, że przy zmianie warunków programu Region w Małopolsce znaleźliby się beneficjenci na co najmniej 100 mln zł. Liczy na zmiany w programie, ale nie spodziewa się ich prędzej niż po zakończeniu reformy WFOŚiGW. – My takiej dużej dotacji nie jesteśmy w stanie udzielić – mówi Mrugała. Zwraca przy tym uwagę na zmniejszenie przychodów jej funduszu o 15 mln zł po wejściu nowego prawa wodnego.