Co hamuje inwestycje w zieloną energię

W ubiegłym roku oddano instalacje odnawialnych źródeł energii (OZE) o łącznej mocy ponad 1300 MW. Cała moc wytwórcza OZE w kraju zwiększyła się więc o 40 proc. Powstawały głównie farmy wiatrowe.

Obecnie mocy również przybywa, ale już nie w takim tempie. Dynamika wzrostu oddawanych do użytku inwestycji wyniosła w ciągu pierwszych trzech kwartałów 2013 r. 17 proc. Przybyło 760 MW mocy, głównie w wietrze.

Ostatni taki rok?

Według ekspertów Polskiej Izby Gospodarczej Energii Odnawialnej (PIGEO) nakłady w zielonej energetyce mogą sięgnąć w tym roku ok. 3 mld zł. Z sektora coraz częściej jednak słychać, że jeśli nie zostanie zażegnany panujący w Polsce chaos regulacyjny, to firmy nie będą realizować nowych projektów, a tempo inwestycji zacznie wygasać.

14 TWh energii z OZE wyprodukowano w kraju w 2012 r.

Dlaczego przedsiębiorcy z segmentu OZE boją się realizować nowe przedsięwzięcia? Ponieważ wciąż wyczekują nowego systemu wsparcia. W tym czasie część projektów przepada – wraz z upływem czasu upływają terminy przyłączenia do sieci, wygasają różnego rodzaju umowy i pozwolenia.

Jednocześnie zaufanie inwestorów zostało poważnie nadszarpnięte. W I półroczu 2013 r. załamał się dotychczasowy mechanizm wsparcia – ceny zielonych certyfikatów potwierdzających, że energia powstała w zielonych źródłach, spadły o ponad połowę, do 100 zł za megawatogodzinę energii. Firmy aktywne na rynku energetyki wiatrowej otwarcie mówiły o problemach z regulacją bieżących należności, które zaciągnęły np. pod budowę.

3 mld zł nakłady na OZE w 2013 r. tyle mogą sięgnąć inwestycje w zielonej energetyce zdaniem ekspertów PIGEO

W kolejnych miesiącach sytuacja się unormowała, a ceny zielonych certyfikatów się odbudowały, ale kryzys zaufania pozostał. Rząd nie podjął w tej sprawie żadnych zdecydowanych działań, co zostało odebrane jako brak determinacji, by zażegnać niepewność. Zamieszanie odbiło się również na krajowych producentach biomasy.

Zawirowania wokół terminarza

Jednocześnie przedstawiciele kancelarii prawnych przyznają, że trudno im wyjaśnić zagranicznym firmom, dlaczego prace nad nowym systemem wsparcia OZE w Polsce trwają od ponad trzech lat i nadal trudno powiedzieć, kiedy się skończą. W listopadzie Ministerstwo Gospodarki przedstawiło nowy projekt ustawy o odnawialnych źródłach energii. Zakłada on całkowitą zmianę zasad gry – w miejsce systemu zielonych certyfikatów wdrożone zostaną aukcje.

Harmonogram prac pozostaje jednak niepewny. Zakładając optymistycznie, że projekt ustawy trafiłby do Sejmu w I połowie przyszłego roku i zostałaby ona przyjęta i zaakceptowana przez Komisję Europejską do końca 2014 r., to pierwsze aukcje mogłyby się odbyć najwcześniej w II połowie 2015 r. lub w 2016 r. I dopiero wtedy krajowa administracja oraz inwestorzy będą uczyć się nowych zasad, niewykluczone, że na własnych błędach.

Kolejną kwestią podnoszoną przez prawników, firmy doradcze i organizacje branżowe są obawy dotyczące sensowności modelu przetargowego. Jak wynika z raportu TPA Horvath, w Europie wśród trzech schematów wsparcia energetyk odnawialnych ten najbardziej zawiódł, jeśli chodzi o realizację celów rozwojowych OZE. W państwach takich jak Węgry i Łotwa szybko zawieszono ten rodzaj wsparcia, ponieważ zablokował inwestycje.

Co więcej, wstępne analizy rządowego projektu wskazują, że po wdrożeniu nowych przepisów utrzyma się dominacja współspalania biomasy z węglem nad innymi technologiami. W dotychczasowych ramach prawnych około 70 proc. wsparcia uzyskały właśnie instalacje współspalające, choć w przeciwieństwie do innych źródeł nie generują przyrostu nowych mocy wytwórczych w OZE.

Ze względu na niepewność, jaka narosła w ostatnich latach wokół sektora zielonej energii, coraz częściej padają pytania, czy Polska do 2020 r. wywiąże się z unijnego zobowiązania, że 15 proc. zużywanej energii będzie pochodzić z zielonych źródeł. We wcześniejszych latach, kiedy instalacje do współspalania w węglowych elektrowniach pracowały pełną parą, nasz kraj w ujęciu rachunkowym wypełniał cele cząstkowe. Jednak zawirowania na rynkach zielonych certyfikatów i biomasy obnażyły niedoskonałość tego systemu.

Dane publikowane przez Urząd Regulacji Energetyki wskazują, że w 2013 r. po latach wzrostu czeka nas spadek produkcji zielonej energii. Według statystyk na koniec września ilość energii wytworzonej i zatwierdzonej jako zielona wyniosła 5,2 terawatogodziny. To niewiele ponad 1/3 ubiegłorocznej produkcji.

URE w swoich rachunkach bazuje na danych o zielonych certyfikatach, a prace nad wydaniem części z nich jeszcze są w toku. Ale nawet gdyby wszystkie trwające postępowania zostały rozstrzygnięte po myśli wytwórców, to według danych na koniec III kwartału ilość energii z OZE powstałej w kraju wyniosła niewiele ponad 9,1 TWh, wobec 14 TWh w całym 2012 r.

Tak istotny spadek wskazuje, że zielonych mocy wytwórczych powinno jeszcze przybywać, by w razie potrzeby móc stabilizować produkcję, gdyby w którymś z segmentów tego rynku pojawiły się zawirowania.

Opinia dla „Rz"

Piotr Wiśniewski | wiceprezes Polskiej Izby Gospodarczej Energii Odnawialnej