Rosja i USA walczą o czeski atom

Czesi chcą dobudować dwa nowe bloki energetyczne w tej siłowni do 2025 roku. Zgodnie z planami tamtejszego rządu, powstać ma również piąty reaktor w elektrowni Dukovany. Celem tych inwestycji jest zwiększenie z ok. 33 do 55 proc. udziału energetyki atomowej w zaopatrzeniu kraju w prąd.

Przetarg ogłosił państwowy CEZ zarządzający elektrownią atomową w Temelinie.

O budowę reaktorów rywalizują: Westinghouse – amerykańska spółka zależna japońskiej firmy Toshiba, oraz konsorcjum MIR 1200, w skład którego wchodzą Atomstrojeksport i OKB Gidropress (spółki zależne Rosatomu) oraz Skoda JS, także należąca do Rosjan.

Wcześniej jednym z kandydatów do temelińskiego projektu był też francuski gigant jądrowy Areva. W październiku Czesi odrzucili ofertę z powodu jej niedostosowania do warunków finansowych i prawnych przetargu.

Pod presją potęg

Amerykański rząd uważa, że oferta Westinghouse jest najlepsza – powiedziała szefowa amerykańskiej dyplomacji Hillary Clinton podczas spotkania w Pradze z czeskim ministrem spraw zagranicznych Karlem Szwarcenbergiem.

– Nie wstydzimy się udzielać publicznego wsparcia Westinghouse przy staraniach o rozbudowę elektrowni w Temelinie. Mamy nadzieję, że oferta amerykańska zostanie bardzo poważnie rozpatrzona – cytuje Clinton agencja Reuters.

Amerykanie ostro lobbują za Westinghouse, bo koncern traci ostatnio rynki w Europie. Przed Hillary Clinton robiła to zastępca sekretarza stanu ds. handlu Nicole Lamb-Hale, która specjalnie w tym celu odwiedziła Pragę w końcu listopada.

Dwa lata temu Rosjanie wygrali przetarg na budowę zakładu paliwa jądrowego na Ukrainie. Kontrakt opiewał na 462 mln dol. Zakład ruszył w październiku. Głównym konkurentem Rosatomu był Westinghouse. Ukraińcy wybrali Rosjan, bo ci deklarowali gotowość inwestowania swoich pieniędzy.

Rosatom ma ok. 17 proc. globalnego rynku paliwa do elektrowni jądrowych. Dostarcza paliwo do 74 reaktorów w 15 krajach i negocjuje zaopatrzenie kolejnych 20. Na rosyjskie paliwo przeszła elektrownia w czeskim Temelinie, wcześniej kupująca od Westinghouse. Rosjanie stracili natomiast część rynku ukraińskiego na rzecz Westinghouse.

Nauka płynie z Czech

Zarówno spółki z amerykańskim, jak i rosyjskim kapitałem mogą pojawić się w walce o kontrakt na budowę pierwszej elektrowni jądrowej w Polsce. Uruchomienie postępowania w tej sprawie rząd zapowiada na wiosnę 2013 r. Inwestorem koordynującym projekt jest Polska Grupa Energetyczna.

Poziom lobbingu w czeskim przetargu pokazuje, jak duża presja polityczna może pojawić się podczas wyboru partnerów, którzy z PGE poprowadzą budowę. Zagraniczne koncerny mogą liczyć na silne wsparcie swoich rządów. Nie inaczej jest w przypadku Francji – listopadowej wizycie w Polsce prezydenta Francji François Hollande'a towarzyszyły spotkania z szefami atomowych potentatów, takich jak między innymi EDF i Areva.