Biometan może pomóc w uniezależnieniu od importu błękitnego paliwa

W obliczu spodziewanego dużego zapotrzebowania na biometan, w celu szybkiej dekarbonizacji polskiej gospodarki, kluczową kwestią staje się ocena krajowego potencjału produkcyjnego tego gazu – uważają eksperci. Jak wynika z raportu Dolnośląskiego Instytutu Studiów Energetycznych (DISE) „Od gazu ziemnego do biometanu. Dekarbonizacja polskiego gazownictwa” potencjał produkcyjny biometanu jest szacowany nawet na 8 mld m sześc. Jednak po uwzględnieniu wielu uwarunkowań, m.in. takich jak geograficzne zróżnicowanie dostępu do substratu (głównie pochodzenia rolniczego – red.), kryteriów zrównoważonej produkcji czy uwarunkowań technicznych pracy sieci gazowniczej, realny potencjał produkcji w Polsce może wynieść ok. 3-–4 mld m sześc. rocznie.

Korzyściami rozwoju produkcji biometanu – według DISE – jest m.in. maksymalny możliwy do osiągnięcia poziom redukcji emisji CO₂ w polskim sektorze elektroenergetycznym, który za okres 2025–2030 wyniósłby ok. 21 mln ton. Dla porównania w roku 2023 Polska wygenerowała 114,8 mln ton CO₂.

Drugi argument to zmniejszenie zależności od importu gazu ziemnego, a tym samym ograniczenie ekspozycji na ryzyka geopolityczne. – Dzięki pełnemu wykorzystaniu potencjału produkcyjnego biometanu ok. 33,7 TWh w połączeniu z wydobyciem krajowym ok. 40,7 TWh, udział importu w zaopatrzeniu rynku krajowego może się zmniejszyć z obecnych 80,97 proc. (2023 r.) do ok. 65 proc. - czytamy w raporcie. 

Foto: Paweł Krupecki

Potencjalni beneficjenci biometanu

Jest to co prawda liczba daleka od obecnego zużycia gazu ziemnego w Polsce (17 mld m sześc. w 2023 r.) jednak jest to paliwo traktowane przez Komisję Europejską jako OZE. Biometan bowiem jest neutralny pod względem emisji C0₂.

W Polsce utrzymuje się wciąż wysoki poziom zapotrzebowania na gaz ziemny, traktowany jako paliwo przejściowe w procesie transformacji energetycznej. Zapotrzebowanie na gaz kopalny pokrywane jest jednak przede wszystkim przez dostawy importowe, obciążone ryzykiem geopolitycznym. – Ich zmniejszenie powinno następować nie tylko przez dywersyfikację dostaw, ale także przez wykorzystywanie gazów odnawialnych pozyskiwanych w oparciu o własne zasoby – podkreślają autorzy raportu.

Deklaratywnie zapotrzebowanie na biometan wydaje się w najbliższych latach bardzo duże. Według szacunków NCBR realny popyt na biometan w Polsce może osiągnąć poziom ok. 4 mld m sześc. rocznie. Zapotrzebowanie będą generować przede wszystkim elektroenergetyka i ciepłownictwo systemowe – do 2 mld m sześc. rocznie – oraz przemysł (ok. 2 mld m sześc. rocznie).

Czy produkcja energii elektrycznej z biometanu może być opłacalna?

Kluczowe jest oczywiście pytanie o cenę. DISE przyjrzało się sprawie na przykładzie produkcji energii elektrycznej z tego źródła. Założono, że średnia sprawność elektrociepłowni wynosi ok. 35 proc., a elektrowni gazowych ok. 60 proc. Przyjęto także, że biometan będzie wykorzystywany głównie w lokalnych elektrociepłowniach znajdujących się w pobliżu źródeł substratu. Przy tak skrojonych założeniach, szacowane przez doradców z Det Norske Veritas (DNV) koszty produkcji energii z biometanu przełożą się na cenę energii elektrycznej odpowiednio w wysokości ok. 490 zł/MWh oraz ok. 660 zł/MWh. Przy obecnych cenach na poziomie ok. 450 zł za MWh byłyby to technologie nieopłacalne.

Analitycy przewidują jednak, że koszty produkcji spadną do 2035 r. do poziomu 65 euro za MWh, co dałoby kwotę poniżej 300 zł za MWh.

Jakie są bariery w produkcji biometanu

Jest jednak wiele barier w rozwoju tej branży. Najważniejsze zidentyfikowane dla upowszechnienia krajowej produkcji biometanu to przede wszystkim: niepełne i niestabilne otoczenie regulacyjnoprawne, wpływające na niepewność inwestycji, żmudna ścieżka formalno-administracyjna dla producentów biometanu wnioskujących o przyjęcie do rejestru, wysokie koszty inwestycyjne i towarzyszący im brak atrakcyjnego systemu wsparcia finansowego czy brak odpowiedniego systemu gospodarki odpadami organicznymi, który wspierałby produkcję biometanu.

Kolejnym zagadnieniem związanym z barierami jest skomplikowana i długotrwała procedura formalnoprawna przyłączenia biogazowni do sieci gazowej – uzyskanie zgód, pozwoleń i wykonanie projektu zajmuje ok. 24–36 miesięcy.