NFOŚiGW zawiadamia prokuraturę. Program Czyste Powietrze mógł stracić 600 mln zł

Składanie nowych wniosków w programie Czyste Powietrze jest zawieszone od 28 listopada do wiosny (najprawdopodobniej do wiosny). Program w nowej odsłonie wróci 31 marca 2025 r. W tym czasie Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) chce program uszczelnić, nadrobić wypłaty zalegających wniosków (ich łączna kwota to nawet 2 mld zł) oraz rozliczy te wnioski, wobec których ma uzasadnione wątpliwości. Skala tych wniosków co do których są wątpliwości wynosi ok. 0,5 proc. ze wszystkich, które od 2018 r. złożono.

Wnioski do prokuratury 

NFOŚiGW poinformował, że składa zawiadomienie do prokuratury dotyczące kilku firm, co do których istnieje uzasadnione podejrzenie popełniania przestępstw w ramach programu Czyste Powietrze. - Dotyczy to 6 tys. wniosków o dotacje z programu Czyste Powietrze z całej Polski. Wykonawcy, których działania NFOŚIGW zgłasza prokuraturze, złożyli wnioski o dotacje w imieniu beneficjentów o wartości ok. 600 mln zł – informuje fundusz.

Już wcześniej do prokuratury i policji trafiły 103 zawiadomienia o podejrzeniu nieprawidłowości z Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Najwięcej, bo aż 47 w województwie kujawsko-pomorskim. – Skutki nieuczciwych działań wykonawców ponoszą beneficjenci programu – to oddawane dotacje (wraz z odsetkami), zmniejszane dofinansowanie, wysokie rachunki za ogrzewanie – wyjaśnia fundusz w komunikacie.

Ponadto beneficjenci programu Czyste Powietrze składają bezpośrednio do organów ścigania zawiadomienia, że padli ofiarami oszustw ze strony wykonawców. Zgłoszenia o nieuczciwych wykonawcach i pośrednikach spływają także do NFOŚiGW oraz WFOŚiGW. Ogółem w I półroczu 2024 r. w przeprowadzono u beneficjentów 4 656 kontroli, w tym nieprawidłowości programu stwierdzono w 12 proc. skontrolowanych umów.

Program Czyste Powietrze: Formy nadużyć

Jak tłumaczą władze funduszu, reforma programu Czyste Powietrze ma ochronić beneficjentów przed nieuczciwymi wykonawcami i pośrednikami.Kontrole przeprowadzone przez NFOŚiGW wykazały podejrzenie nadużyć w działaniu firm wykonawczych. Skala tych nieprawidłowości i zebrane materiały poskutkowały przygotowaniem przez NFOŚiGW zawiadomienia do prokuratury, które dotyczy przede wszystkim możliwości popełnienia oszustwa, wyłudzenia, podrobienia lub przerobienia dokumentu, poświadczenia nieprawdy oraz posłużenia się dokumentem potwierdzającym nieprawdę. Zidentyfikowane zostały m.in. przypadki zawyżania rachunków za usługi i materiały, realizacji nieefektywnych inwestycji, wymuszania udzielenia pełnomocnictwa.

Czytaj więcej

Transformacja Energetyczna

Program wymiany kopciuchów wstrzymany. Samorządy chcą cofnięcia decyzji

Chaos komunikacyjny – tak można podsumować opinie i skargi chętnych na dotacje w ramach programu termomodernizacji programu „Czyste powietrze” po tym, jak przyjmowanie nowych wniosków wstrzymano. O cofnięcie decyzji apelują największe miasta w Polsce.

- Firmy, których dotyczy zawiadomienie, w imieniu swoich beneficjentów wnioskowały najczęściej o najwyższy poziom dofinansowania, który w programie wynosi 136,2 tys. zł. Beneficjenci nie posiadają jednak często żadnych lub prawie żadnych dokumentów dotyczących realizowanego przedsięwzięcia. Pełnomocnicy nie uzgadniają optymalnego zakresu prac, ich zakres jest narzucany jako „możliwy do realizacji w ramach dotacji, którą można uzyskać z programu”. Beneficjenci w większości przypadków nie mają świadomości, co obejmuje wniosek o dofinansowanie, w tym jakie oświadczenia są tam składane. Po podpisaniu pełnomocnictwa już o niczym nie są informowani wyjaśnią służby prasowe NFOŚiGW uzasadniając swoją decyzję.

Fundusz odpiera zarzuty o działanie na szkodę termomodernizacji budynków i podkreśla, że czasowe wstrzymanie i jego reforma programu ma zwiększyć finalnie ochronę gospodarstw domowych przed oszustwami, uszczelnienie programu, tak by służył tym najbardziej potrzebującym, uproszczenie i przyspieszenie obsługi wniosków i wypłat, obniżenie rachunków za ogrzewanie. W ramach reformy pojawi się obowiązek wypłaty zaliczki na konto celowe beneficjenta, a nie wykonawcy (pieniądze przyznane beneficjentowi mogą trafić wyłącznie na konto firmy), limity dotacji na poszczególne kategorie kosztów, a beneficjent będzie musiał wykazać własność lub współwłasność budynku/lokalu przez co najmniej 3 lata przed złożeniem wniosku o dofinansowanie. Wymagane będzie także uzyskanie określonego standardu energetycznego. W systemie pojawią się operatorzy, którymi będą także gminy wspierające gospodarstwa domowe w przeprowadzeniu inwestycji od jej planowania po rozliczenie. Będą to autoryzowane firmy lub gminy.

Branża termomodernizacyjna zaniepokojona 

Od co najmniej dwóch lat, kiedy istnieje tzw. prefinansowanie pojawił się duży rynek firm, które cały proces modernizacji i składania wniosków o dotacje brały na siebie. Podpisywano umowy najczęściej z uboższymi, którzy mogli zyskać maksymalny poziom dotacji. W tej kategorii stwierdzono najwięcej nadużyć i pojawienia firm, które miały wręcz wyłudzać finansowanie czy nawet fałszować podpisy. Zapytaliśmy o zdanie duże podmioty z rynku termomodernizacyjnego. Te, co ciekawe chwalą podjęte decyzje dotyczące modernizacji programu, ale krytykują wstrzymania czasowego nabory.

Czytaj więcej

Transformacja Energetyczna

„Czyste powietrze” do reformy. Nabór wniosków zawieszony, wróci na wiosnę

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska pracuje nad uszczelnieniem systemu, aby chronić konsumentów i finanse publiczne.