Turcja rozrabia na szelfie Cypru

Unia zaostrzy sankcje wobec Turcji za prowadzenie bezprawnych wierceń na szelfie Cypru.

W poniedziałek szefowie MSZ krajów Unii uzgodnili w Luksemburgu zaostrzenie sankcji wobec Turcji. Mają one objąć firmy biorące udział w nielegalnych odwiertach u brzegów Cypru oraz osoby za to odpowiedzialne.

Wiercenia na szelfie prowadzą dwa tureckie statki, FITIH i Yavuz. Pracuje przy tym 180 osób. Oba są ochraniane przez statki tureckiej marynarki wojennej. „W związku z mającą miejsce bezprawną działalnością wiertniczą Turcji we wschodniej części Morza Śródziemnego, Rada Unii zgodziła się z tym, że wprowadza się ramowy porządek działań ograniczających wobec osób fizycznych i prawnych odpowiedzialnych za niezgodne z prawem odwierty” – głosi komunikat opublikowany po obradach w Luksemburgu.

Workers weld pipe sections together on a hillside at the 63km point during the construction of the Trans Adriatic gas pipeline in Sikorachi, Greece, on Thursday, The Trans Adriatic Pipeline (TAP) will transport Caspian natural gas to Europe crossing Northern Greece, Albania and the Adriatic Sea coming ashore in Southern Italy to connect the Italian gas network to the Trans Anatolian Pipeline (TANAP). Photographer: Konstantinos Tsakalidis/Bloomberg

Foto: energia.rp.pl

W lipcu tego roku Bruksela wprowadziła pierwsze restrykcje wobec Turcji za nielegalne wiercenia, zostały m.in. wstrzymane rozmowy z Turcją na temat porozumienia o transporcie powietrznym. Od 2020 r. ma zostać ograniczona pomoc finansowa Unii dla Turcji. Europejski Bank Inwestycyjny dostał z Brukseli wytyczne, by jeszcze raz dokładnie przyjrzeć się kredytom udzielanym Turcji.

Ankara całkowicie zignorowała te działania, teraz można się więc spodziewać ostrzejszych posunięć. Szefowie MSZ polecili Federice Mogherini „przedstawienie konkretnych propozycji (sankcji – przyp.red.) w trybie operacyjnym”.

Pokłady gazu ziemnego u brzegów Cypru zostały odkryte w końcu 2011 r. przez amerykański koncern Noble Energy. Złoża oceniane są na 250 mld m sześc. gazu. To 2,5 raza tyle, ile gazu zużywa rocznie taki kraj jak np. Niemcy. Złoża położone są niedaleko północnych brzegów wyspy, do których prawo rości sobie Turcja. Ankara zapowiedziała wtedy swoje prace poszukiwawcze w tym rejonie.

Seamless steel pipes for use in oil and gas pipelines/Bloomberg

Foto: energia.rp.pl

W 2012 r. Novatek – gazowy koncern rosyjskich oligarchów (Michelson, Timczenko) – francuski Total i Gazprom wygrały przetarg cypryjskiego rządu na prace wydobywcze w specjalnej strefie ekonomicznej. Oprócz firm Novatek i Total na innym odcinku podmorskich złóż u brzegów wyspy pracuje włoski Eni z południowokoreańskim Kogas.

Turcja ma niewiele własnych surowców energetycznych. Gazu nie ma w ogóle. Cały importuje. W 2018 r. zużyła 49,1 mld m sześc. gazu. Import rurociągowy wyniósł 37,6 mld m sześc., z czego 22,8 mld m sześc. dostarczyła Rosja (Gazprom) a po 7,6 mld m sześc. Iran i Azerbejdżan (dane BP). Importuje też LNG – 11,5 mld m sześc. w minionym roku.

Rosjanie zaopatrują Turków gazociągami Błękitny Potok i Turecki Potok. Niedługo do Turcji popłynie więcej gazu z Azerbejdżanu, dzięki uruchomieniu w 2021 r. systemu trzech gazociągów zwanych Południowym Korytarzem Gazowym. System omija Rosję, a tworzą go trzy odcinki. Pierwszym jest gazociąg południowo-kaukaski (SCP), którym przez 691 km gaz z Azerbejdżanu (złoże Szah-Deniz) dotrze do granicy Gruzji i Turcji.

Gas pipeline/Bloomberg

Foto: energia.rp.pl

Drugi odcinek – gazociąg transanatolijski (TANAP) – jest najdłuższy. Liczy 1850 km, od granicy gruzińsko-tureckiej, przez Turcję, do granicy z Grecją. I wreszcie gazociąg transadriatycki (TAP) to 878 km od granicy Turcja-Grecja, przez Grecję (550 km), Albanię i po dnie Adriatyku do Włoch.

Korytarz Południowy może transportować od 16 mld do 32 mld m sześc. rocznie. Nie zrobi więc dużej konkurencji Gazpromowi, dlatego KE pracuje nad tym, by Wspólnota uzyskała dostęp do dużych złóż u wybrzeży Cypru i Izraela. I tutaj interes Unii zderza się z tureckim. Turcja bardzo potrzebuje własnego wydobycia gazu, szczególnie w sytuacji prowadzenia agresywnej polityki wobec sąsiadów.