Ekspert : Hub gazowy w Polsce jest możliwy

Podczas inauguracji II Szczytu Inicjatywy Trójmorza w czwartek w Warszawie prezydent Andrzej Duda powiedział, że Polska liczy na powołanie korytarza gazowego pomiędzy gazoportem w Świnoujściu a przyszłym gazoportem na wyspie Krk w Chorwacji.

"Chcemy stworzyć korytarz północ-południe - korytarz gazowy pomiędzy gazoportem w Świnoujściu a przyszłym gazoportem na wyspie Krk w Chorwacji, ale chcemy poprzez ten system zabezpieczyć energetycznie kraje naszego regionu, by nie było sytuacji, że ktokolwiek może zastosować wobec naszej części Europy szantaż gazowy" - powiedział Duda.

Korytarz Gazowy Północ-Południe, to unijna koncepcja budowy połączeń gazowych na osi Północ-Południe, by lepiej zintegrować rynki gazu w regionie. W piątek polski operator systemu przesyłowego, Gaz System poinformował o zawarciu umowy ze swym chorwackim odpowiednikiem Plinacro. Polska spółka ma wspierać Chorwatów w rozwoju rynku LNG i jego technologii. Plinacro rozpoczęło pierwszą fazę budowy terminalu LNG na Krk i infrastruktury przesyłowej do sąsiednich krajów. Gazoport na wyspie Krk to kluczowy element gazowego Korytarza Północ-Południe. Komisja Europejska w październiku 2013 r. przyznała chorwackiemu terminalowi LNG status projektu o znaczeniu wspólnotowym (Project of Common Interest – PCI). Chorwaci z kolei przyznali budowie terminala LNG Krk priorytetowy status.

Chorwacka prezydent Kolinda Grabar-Kitarović podczas dyskusji na Global Forum w piątek w Warszawie wyraziła przekonanie, że podczas szczytu Trójmorza ta inicjatywa zdobyła "międzynarodowe uznanie". Jak mówiła, Trójmorze ma na celu nadrobienie zaległości w połączeniach infrastrukturalnych na osi Północ-Południe, by możliwa stała się współpraca gospodarcza pomiędzy na przykład Chorwacją a Polską i krajami bałtyckimi. Zwróciła uwagę, że przez ostatnie ćwierć wieku pracowano przede wszystkim na rzecz rozwoju sieci połączeń na osi Wschód-Zachód. W jej opinii terminal na Krk jest projektem strategicznym dla niezależności energetycznej, nie tylko samej Chorwacji, ale i całego regionu, co zapewni budowa korytarza z Polską oraz rewersów i interkonektorów w kierunku Węgier i Ukrainy. "Chcę zachęcać ludzi, w tym mój własny rząd, do efektywności, byśmy byli w stanie realizować projekty, które poprzedni rząd w pewnym sensie zamiótł pod dywan, a które są bardzo istotne dla naszego rozwoju" - mówiła prezydent Chorwacji. Wskazała w tym kontekście na terminal LNG na wyspie Krk, którego realizacja w ostatnich latach się opóźniała.

Powstanie infrastruktury gazowej na osi Północ-Południe umożliwiłoby stworzenie w Polsce hubu gazowego, czyli centrum handlu na cały region Europy Środkowo-Wschodniej. Mówił o tym w piątek wicepremier, minister rozwoju i finansów Mateusz Morawiecki.

Zdaniem eksperta energetycznego, redaktora naczelnyego portalu Biznesalert Wojciecha Jakóbika, jest to możliwe jednak pod warunkiem, że zostanie spełnione kilka warunków.

"Mamy kilka poziomów budowy realnej dywersyfikacji. Podstawowy - to dywersyfikacja portfela dostaw dla polskiej spółki PGNiG, czyli zmniejszenie uzależnienia od Gazpromu i uzupełnienie lub zastąpienie tych dostaw nowymi kierunkami" - powiedział PAP Jakóbik.

Kolejny, wyższy poziom, dotyczy infrastruktury, czyli rozbudowy terminala regazyfikacyjnego LNG w Świnoujściu i budowa Baltic Pipe, rozumianego jako projekt połączenia złóż węglowodorów na Szelfie Norweskim Morza Północnego z polskim Wybrzeżem. "To po to, by dywersyfikacja była związana z możliwością sprowadzania do Polski nierosyjskiego gazu" - powiedzial Jakóbik.

Jak zaznaczył, same umowy na dostawy paliwa nie gwarantują, że będzie to nierosyjski gaz; można go ściągać przez rewers na gazociągu Jamalskim, którym rosyjski gaz - przez terytorium Polski i Białorusi - tłoczony jest do Niemiec. Rewes umożliwia odwrócenie tego kierunku.

Najwyższy poziom dywersyfikacji - jak podkreśla Jakóbik - to właśnie utworzenie hubu. "Jeśli Polsce udało by się stworzyć płynny rynek surowca i uzyskać jego nadpodaż, moglibyśmy stać się +środkiem ciężkości+ wymiany gazowej w regionie. Gdybyby zostało to +dobrze poukładane+ i zasilone opowiednio dużymi dostawami gazu z Norwegii czy USA, można stworzyć u nas cenowy punkt odniesienia" - dodaje.

Zdaniem Jakubika, tak jak Niemcy mają Gaspool (czyli powstała w 2009 r. internetowa platforma wymiany handlowej - PAP), w przyszłości, takim punktem odniesienia, od którego uzależnione są kontrakty gazowe, mogła by stać się polska Towarowa Giełda Energii.

"Na przykład kontrakt na dostawy amerykańskiego LNG dla Litwy mógłby wynosić poziom giełdy polskiej plus pięć procent za transport" - mówi.

Dzięki powstaniu hubu w Polsce można by stworzyć przeciwwagę dla rynku niemieckiego, który - jak zauważył ekspert - w coraz większym stopniu będzie nasycony gazem rosyjskim.

"Do 2020 r. po budowie Nord Stream 2, Niemcy zwiększą zależność od rosyjskiego gazu z 40 do 60 proc. Niemcom ten wzrost nie przeszkadza, bo robią na tym wielkie pieniądze i nie obawiają się wpływów politycznych Rosji, bowiem są przez nią traktowanie zupełnie inaczej niż kraje Europy Środkowo- Wschodniej" - dodaje.

Powodzenie planu stworzenia hubu gazowego w Polsce zależy od dobrych cen kontraktów pośrednika, którym chce być PGNiG i innych firm, które powinny być dopuszczone do obrotu.

Jakóbik zauważa, że choć znane są kontrakty, w których amerykańskie LNG jest droższe od oferty Gazpromu, to polski hub byłby zasilany kontraktami, które mogą być inaczej - niż dotąd - indeksowane. "Jeżeli dojdzie do agregacji popytu w rejonie Trójmorza, a nawet tylko w samej Polsce i na Ukrainie, to możemy dostać bardzo korzystne oferty" - przekonuje.

Jakóbik zwraca uwagę na fakt, że Amerykanie mają "ogromną" nadpodaż gazu i "upychają" go po "niskich kosztach". Ekspert wskazuje też na kontrakty z Norwegami, którzy ceny surowca indeksują do ceny na giełdach. Gdybyby udało się stworzyć w Polsce płynny rynek gazu, ceny mogłyby być indeksowane do poziomu polskiej giełdy.