Europa zmaga się z kryzysem energetycznym

Praktycznie wszystkie państwa europejskie podjęły kroki mające na celu ograniczenie skoku cen energii elektrycznej będącego jednym z gospodarczych efektów agresji Rosji na Ukrainę. Jak na tle innych krajów wypadają działania w Polsce?

Publikacja: 18.10.2023 03:00

Praktycznie wszystkie państwa europejskie podjęły kroki mające na celu ograniczenie skoku cen energi

Praktycznie wszystkie państwa europejskie podjęły kroki mające na celu ograniczenie skoku cen energii elektrycznej

Foto: Bloomberg

Państwa europejskie przeznaczyły łącznie 758 mld euro na ochronę odbiorców energii przed skutkami kryzysu energetycznego wywołanego przez ubiegłoroczną agresję Rosji na Ukrainę. Mimo tych środków i niestandardowych działań podjętych przez europejskie rządy, w niektórych państwach ceny energii wzrosły nawet o ponad 100 proc.

Rzeczpospolita

Bezprecedensowe działania w UE

Takie wnioski przynosi raport przygotowany przez ekspertów Agencji Rynku Energii (ARE) na zlecenie Polskiego Komitetu Energii Elektrycznej (PKEE). Obejmuje on działania osłonowe, będące odpowiedzią na kryzys energetyczny, zastosowane przez kraje europejskie począwszy od września 2021 roku – jak zaznaczają analitycy ARE, działania Rosji destabilizujące rynek surowców energetycznych zaczęły się dużo wcześniej od rozpoczęcia działań wojennych w Ukrainie w lutym ub.r. – aż do stycznia tego roku.

Jak przypomina ARE, jednym z powodów pojawienia się sytuacji kryzysowej jest to, że w ubiegłych latach UE w znacznym stopniu uzależniła się od importu surowców energetycznych z Rosji.

W okresie, który obejmuje raport, 27 na 29 analizowanych krajów zastosowało wiele niestandardowych działań, takich jak obniżka VAT lub podatków energetycznych i transfery pieniężne dla odbiorców wrażliwych. Większość państw podjęła też decyzję o regulacji cen detalicznych energii elektrycznej, o wprowadzeniu podatku od zysków nadzwyczajnych oraz o wsparciu dla odbiorców biznesowych. Wszystkie te rozwiązania zastosowała również Polska. Jednocześnie tylko kilka krajów zdecydowało o regulowaniu cen energii na rynku hurtowym i wsparciu dla firm państwowych.

Czytaj więcej

Niższe koszty mrożenia cen energii

Według raportu, Polska przeznaczyła na działania osłonowe relatywnie niewielkie środki na tle UE (równowartość 12,4 mld euro), jednak ich efektem jest mocniejsze powstrzymanie wzrostu cen energii niż w innych krajach. Jak zauważają analitycy ARE, dzięki temu ceny energii dla odbiorców końcowych w Polsce są jednymi z najniższych w Europie.

Polska odporna na kryzys energetyczny

– Polska osiągnęła jedną z najwyższych efektywności kosztowych wprowadzonych rozwiązań osłonowych. Wzrost cen energii elektrycznej dla gospodarstw domowych wyniósł zaledwie 12,9 proc., podczas gdy wydatki na ochronę konsumentów indywidualnych wyniosły tylko ok. 2 proc. PKB. W tym samym okresie Francja odnotowała ok. 20-proc. wzrost cen energii elektrycznej dla gospodarstw domowych przy nakładzie ok. 3,8–4 proc. krajowego PKB. Wartości te w Niemczech wyniosły odpowiednio 40 proc. i 7,5 proc., a w Wielkiej Brytanii 90 proc. i niecałe 4 proc. – powiedział Andrzej Bondyra, wiceprezes ARE.

Jak wskazuje, skuteczne powstrzymywanie wzrostu cen w Polsce wynikało m.in. z naszego miksu elektroenergetycznego, który wciąż oparty jest na węglu pozyskiwanym z krajowych kopalń. Dlatego w mniejszym stopniu dotknął nas ubiegłoroczny poważny wzrost cen surowców na światowych rynkach.

Czytaj więcej

Bez interwencji czekają nas potężne podwyżki cen prądu

– Polska energetyka była stosunkowo dobrze przygotowana na kryzys. Dzięki gazoportowi i otwartemu w 2022 roku gazociągowi Baltic Pipe jesteśmy niezależni od dostaw gazu ze Wschodu. Polska elektroenergetyka węglowa kontraktowała przede wszystkim surowiec z polskich kopalń. Zakłócenia pojawiły się przejściowo na rynku detalicznym, jednak szybko udało się je zaspokoić dzięki interwencyjnemu importowi z innych kierunków. Największą presję na koszty wytwarzania energii elektrycznej wywierały ceny uprawnień do emisji CO2, które drastycznie wzrosły w 2021 roku – dodał Maciej Maciejowski, dyrektor w PKEE.

W 2021 roku ceny EU ETS wzrosły z ok. 20 do ok. 80 euro za tonę i tak wysoka cena – mimo znaczących wahań w lutym i latem 2022 roku – pozostaje do tej pory. Oznacza to utrzymujące się wysokie koszty dla wytwórców energii elektrycznej w Polsce, mimo niższych niż w ubiegłym roku cen surowców.

– Na przełomie 2022 i 2023 roku ceny gazu i węgla na światowych rynkach nieco spadły i ustabilizowały się, pozostają jednak wciąż znacznie wyższe niż jeszcze dwa lata temu. Dodatkowo wytwórcy energii ponoszą dziś koszty zakupu surowców na rynku terminowym w 2022 roku przy najwyższych poziomach cen – wyjaśnił Andrzej Bondyra.

– Mimo pewnej stabilizacji rynku cały czas jesteśmy w trakcie kryzysu energetycznego – przypomina Maciej Maciejowski.

Czytaj więcej

Ceny prądu dla biznesu mogą być wyższe. Rynek wrażliwy na zaburzenia

Przedstawiciele obu instytucji podkreślili, że obecnie nie można przewidzieć, jak będą się kształtowały ceny energii w przyszłości, ponieważ unijne rozmowy na temat ewentualnych dalszych działań osłonowych są zaplanowane na nadchodzące miesiące, nie ma jeszcze także decyzji dotyczących rozwiązań krajowych. – Możemy się jedyne opierać na zapowiedziach rządu dotyczących utrzymania w Polsce działań osłonowych w 2024 roku. Mechanizmy tych działań mają być przedstawione w IV kwartale – stwierdził Maciej Maciejowski.

Obecnie funkcjonujące rozwiązania obniżające ceny energii dla gospodarstw domowych, małych i średnich przedsiębiorców, odbiorców wrażliwych, instytucji publicznych i samorządów obowiązują do końca roku.

Państwa europejskie przeznaczyły łącznie 758 mld euro na ochronę odbiorców energii przed skutkami kryzysu energetycznego wywołanego przez ubiegłoroczną agresję Rosji na Ukrainę. Mimo tych środków i niestandardowych działań podjętych przez europejskie rządy, w niektórych państwach ceny energii wzrosły nawet o ponad 100 proc.

Bezprecedensowe działania w UE

Pozostało 94% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Elektroenergetyka
Elektroenergetyka zieleni się na giełdzie po doniesieniach o wydzieleniu węgla
Elektroenergetyka
Ukraina zaskoczyła. Wyprodukowała nadmiar prądu i wysłała do Polski
Elektroenergetyka
Enea podaje wyniki i przypomina o zawieszeniu NABE
Elektroenergetyka
Kolejny państwowy kontrakt-widmo. Tak się kończy kupowanie biomasy na pustyni
Elektroenergetyka
Straty Ukrainy po największym rosyjskim ataku na obiekty energetyczne
Materiał Promocyjny
Dzięki akcesji PKB Polski się podwoił