Jest umowa pomostowa z Amerykanami na polski atom

Spółka Polskie Elektrownie Jądrowe (PEJ) wraz z konsorcjum amerykańskich firm Westinghouse-Bechtel podpisały tzw. umowę pomostową (Engineering Development Agreement – EDA), która ma zapewnić ciągłość realizacji pomorskiego projektu jądrowego w ramach trwającej współpracy. Poprzednia umowa na zaprojektowanie elektrowni jądrowej wygasła z końcem marca. Umowa na budowę ma zostać podpisana po tym, jak polski rząd otrzyma pozytywną decyzję dotyczącą zgody na wsparcie w postaci pomocy publicznej w wysokości 60 mld zł na budowę elektrowni jądrowej. Do tego czasu ciągłość prac ma gwarantować umowa pomostowa. 

Co zmienia nowa umowa z USA w budowie atomu w Polsce?

Nowa umowa nie tylko zapewnia ciągłość współpracy, ale także zmienia formę współpracy między podmiotami zaangażowanymi w ten proces.

- Wypracowaliśmy porozumienie oparte na solidnych fundamentach, przemyślanej strukturze i jasnym podziale odpowiedzialności - mówi Piotr Piela, p.o. prezesa Polskich Elektrowni Jądrowych (PEJ). - Podpisana dziś umowa to platforma dalszej współpracy i przykład korzystnego dla obu stron kompromisu. Zapewnia utrzymanie najwyższych standardów technologicznych i bezpieczeństwa, a jednocześnie gwarantuje racjonalne koszty oraz odpowiedzialne zarządzanie ryzykiem i harmonogramem. Jestem przekonany, że wspólnie z naszymi amerykańskimi partnerami konsekwentnie zbliżamy się do zawarcia ostatecznego porozumienia na budowę tej elektrowni – dodaje.

- Wchodząc w kolejną fazę projektu, obejmującą zaawansowane badania geologiczne oraz prace inżynieryjne na terenie inwestycji, Bechtel jest głęboko zaangażowany we współpracę z PEJ, Westinghouse, lokalnymi firmami i mieszkańcami – podkreśla Craig Albert, prezes i dyrektor operacyjny Bechtela. - Od maja 2024 roku Bechtel jest aktywny na terenie lokalizacji, prowadząc m.in. odwierty geologiczne o całkowitej długości niemal 20 kilometrów, przy udziale m.in. polskich wykonawców.

- Dzięki podpisaniu umowy EDA (Engineering Development Agreement), możemy kontynuować ścisłą współpracę z Polskimi Elektrowniami Jądrowymi, aby wykorzystać sprawdzoną, zaawansowaną technologię reaktora AP1000 w tym przełomowym projekcie – mówi Dan Lipman, prezes Westinghouse Energy Systems.

Jak wyjaśniają Polskie Elektrownie Jądrowe, umowa pomostowa precyzuje zapisy „gwarantujące efektywną i jednocześnie zgodną ze standardami prawnymi współpracę PEJ z konsorcjum WBC przez dziewięć kolejnych miesięcy”. „Zawarcie umowy EDA pozwala kontynuować prace inżynieryjne w ramach projektu elektrowni jądrowej na Pomorzu i zapewnia przejście do kolejnych faz realizacji projektu, w tym negocjacji umowy na budowę” – czytamy w komunikacie.

Umowa EDA ma wprowadzić, w porównaniu z poprzednią umową ESC (Engineering Service Contract – red.), m.in. częściową zmianę modelu wynagradzania, usprawnienie nadzoru inwestora nad realizacją kontraktu oraz procedurami odbiorowymi zrealizowanych produktów, co wynika m.in. z doświadczeń z realizacji umowy ESC.

„Zakres umowy EDA przewiduje dalszy rozwój prac przygotowawczych, geotechnicznych i inżynieryjnych. Umowa ta pozwoli na przeprowadzenie bardziej zaawansowanych prac nad projektem technicznym elektrowni, kontynuację współpracy przy uzyskiwaniu pozwoleń i zezwoleń oraz rozwój łańcucha dostaw” – czytamy dalej w komunikacie.

Głos polityków o atomie w Polsce

Jeszcze przed podpisaniem umowy, głos zabrali politycy. Jak powiedział premier Tusk, dzięki zawartemu porozumieniu mamy lepszą umowę. - Nie ukrywam, że polska strona starała się, aby ta umowa była lepsza z punktu widzenia naszych interesów, ale też naszych partnerów, bo dzięki tej umowie, gdzie zmieniliśmy w 16 obszarach wiele kluczowych kwestii, dzięki temu, ta inwestycja staje się pewniejsza. (…) Dzięki wysiłkowi obu stron można dzisiaj z pełnym przekonaniem ogłosić, że współpraca amerykańsko-polska w zakresie energetyki jądrowej ma się dobrze. Lepiej niż kiedykolwiek wcześniej – powiedział szef polskiego rządu.

Rozmowy z sekretarzem Wrightem dotyczyły też współpracy ws. przesyłu gazu z USA, ale nie tylko. - Rozmawialiśmy także o przyszłości małych reaktorów jądrowych, gdzie polsko-amerykańska współpraca też może być bardzo owocna. Rozmawialiśmy także o współpracy, jeśli chodzi o gaz LNG. Polska jest jednym z największych inwestorów w infrastrukturę gazową. Jesteśmy wielkim importerem gazu amerykańskiego. Uniezależniamy w ten sposób Polskę i Europę od rosyjskich dostaw. Być może uda się także, o tym rozmawialiśmy, zabezpieczyć i nie dopłacać do tego, zabezpieczyć Ukrainę gazowo dzięki naszej współpracy amerykańsko-polskiej – powiedział szef polskiego rządu.

Jak powiedział sekretarz ds. energii USA Chris Wright budowa elektrowni jądrowej w Choczewie będzie „prawdziwie wspólnym przedsięwzięciem”. – Doprowadzi nie tylko do budowy bardzo dużej elektrowni jądrowej, która zapewni energię dla polskiej gospodarki na wiele lat. Uważam, że to będzie również początek wieloletniej współpracy w tym obszarze między Polską a USA i będziemy budować więcej takich reaktorów jądrowych, zarówno w Polsce, jak i w innych państwach w całej Europie, ponieważ mamy odpowiednie umiejętności, które powstaną dzięki polskim pracownikom we współpracy z amerykańskimi partnerami – dodał Wright.