Rosyjski koncern energetyki jądrowej Rosatom opublikował kolejną porcję odtajnionych dokumentów związanych z początkami sektora energetyki jądrowej w Rosji sowieckiej. Wśród dokumentów jest kwestionariusz „specjalnego przeznaczenia”. Wypełniło go pięciu niemieckich fizyków – laureat Nagrody Nobla (za odkrycie praw rządzących zderzeniami elektronów i atomów) Gustaw Hertz, a także Nikolaus Riel, Manfred von Ardenne, Heinz Pose, Georg Robert Döpel. Wypełniali te kwestionariusze w języku rosyjskim i niemieckim w okresie powojennym.
Z tajnego archiwum pochodzi też specjalne rozporządzenie Ławrentija Berii z 26 grudnia 1945 r. o wywozie z Niemiec uprzędzeń i materiałów na potrzeby laboratoriów akademii nauk i specjalnego zarządu ds uranu ZSRR. Beria nakazywał wywozić z faszystowskich Niemiec nie tylko urządzenia i materiały do produkcji broni atomowej, ale też wszelkie dokumenty, opracowania i literaturę niemiecką z tym związaną. Zostały one przejęte m.in. z Instytutu Kaiser Wilhelm i Berlińskiego Instytutu Fizyki Jądrowej.
Lavrentiy_Beria
Wszystko to było pochodną decyzji Stalina z sierpnia 1945 r. Wtedy utworzono Komitet Specjalny ds. wykorzystania energii jądrowej. Na czele stanął Beria. W tym samym roku sowieckie służby przywiozły niemieckich fizyków do Rosji sowieckiej. Rok później powstało tajne centrum jądrowe „Arzamas-16 (dziś to wciąż zamknięte dla obcych miasto Sarow). Tam w 1947 r zbudowany został pierwszy reaktor atomowy w ZSRR, a w dwa lata potem odbyły się próby pierwszej sowieckiej bomby atomowej na poligonie w Semipałatyńsku (dziś Kazachstan).
Stalin hojnie nagrodził faszystowskich fizyków – Nikolaus Riel otrzymał tytuł Bohatera Socjalistycznej Pracy, a także Nagrodę Stalina. W 1951 roku otrzymał je również Gustaw Hertz, a Manfred von Ardenne został dwukrotnie laureatem – w 1947 i 1953 roku.
![Kiedy polski atom i kto za to zapłaci? Budowa elektrowni przyspieszyła [RAPORT]](https://i.gremicdn.pl/image/free/de85453654f26116ed61732d3be56e1f/?t=crop:414:414:nowe:266:0,resize:fill:108:108,enlarge:1)
