Ważny dla Europy eksporter LNG pogrąża się w wewnętrznym kryzysie energetycznym

Rząd Egiptu od dawna domagał się od rodaków, by poświęcili swoje obywatelskie i polityczne prawa w zamian za gospodarczą prosperity – przekonywał w sierpniu zastępca dyrektora organizacji Human Rights Watch ds. Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej, Adam Coogle. Dziś jednak trzymanie języka za zębami i nie mieszanie się do polityki nie wystarczają. - Przerwy w dostawach energii dramatycznie ograniczają możliwości korzystania z podstawowych praw, jak prawo do zdobywania jedzenia, dostępu do wody i usług medycznych – dodawał Coogle.

Jego wystąpienie było reakcją na mnożące się narzekania zwykłych Egipcjan, którzy od lipca zalewają internet postami i klipami dokumentującymi uciążliwości życia w warunkach kryzysu energetycznego. Przerwy w zaopatrzeniu w prąd prowadzą do sytuacji, w których przebywanie w pomieszczeniach w upalne dni graniczy z niemożliwością, co paraliżuje zarówno sklepy, jak i zakłady produkcyjne czy placówki służby zdrowia. W dużych miastach użytkownicy lokali usytuowanych na wyższych pietrach budynków utyskują na niedostateczne ciśnienie wody, które skutecznie odcina ich od tego zasobu. Z kolei na terenach wiejskich przerwy w dostawach energii są dłuższe niż w miastach, co dodatkowo pogarsza sytuację w upośledzonych gospodarczo i społecznie regionach kraju.

Ambicje Kairu

Egipt praktycznie od początku obecnego stulecia jest na energetycznym „głodzie”: statystycznie, zużycie energii elektrycznej rosło nad Nilem przez ostatnie dwie dekady w tempie kilkuprocentowym. Sądząc po konsumpcji gazu naturalnego – najważniejszego z rodzimych surowców – był to wzrost o około 7 proc. rocznie (przykładowo, wzrost zużycia gazu w Polsce to jakieś 1-2 proc. rocznie). Napędzały go subsydia: ulubione narzędzie reżimu Hosniego Mubaraka. O ile reżim upadł w czasie Arabskiej Wiosny, o tyle kolejne władze – najpierw demokratycznie wybrani na najwyższe urzędy politycy z Bractwa Muzułmańskiego, a potem wojskowi, którzy doszli do sterów państwa w wyniku puczu – nie potrafiły z tego narzędzia zrezygnować bez ryzykowania wybuchu społecznego niezadowolenia.

Czytaj więcej

Gaz

Dlaczego gaz drożeje, choć powinien tanieć?

Podziemne magazyny w krajach Unii są już pełne, umowy na sezon zimowy podpisane, popyt spada - a na unijnym rynku gaz drożeje. Przyczyna leży w sytuacji na antypodach, na którą rynek reaguje nerwowo.

Rządzący obecnie reżim generała – dziś prezydenta – Abdel Fattaha as-Sisiego zaczął dyskretnie przygotowywać się do zniesienia subsydiów. Nie tyle z powodu chęci urynkowienia gospodarki, ile z uwagi na ambicje uczynienia z Egiptu znaczącego dostawcy gazu na światowe rynki. Impetu tym planom nadała rosyjska agresja na Ukrainę: w 2022 r. Egipt dosyć niespodziewanie zaczął grać w pierwszej lidze dostawców LNG – w Europie był piątym pod względem wielkości dostawcą skroplonego gazu, z 7,04 mld m sześc. dostarczonego surowca (według Institute for Energy Economics and Financial Analysis pierwsze skrzypce grają USA – 74,08 mld m sześc., potem Katar z 27,85 mld m sześc., Rosja z 20,18 mld m sześc. i Algieria z 13,25 mld m sześc.). W skali globalnej Egipt jest 12. pod względem wielkości eksporterem LNG.

Ale wszystko ma swoją cenę. Władze w Kairze postanowiły zarobić na podbitym wojną i sankcjami nałożonymi na Rosję popycie na surowce i prawdopodobnie już od sierpnia ubiegłego roku zaczęły planować racjonowanie elektryczności, by zaoszczędzić surowiec, który można by wyeksportować za nieporównywalnie wyższą cenę. Ta polityka zemściła się w lipcu br.: wraz z nadejściem fali letnich upałów Egipt zaczęły nękać niespodziewane blackouty. W odpowiedzi premier Mostafa Madbouly wprowadził rygorystyczne racjonowanie surowców w elektrowniach i zamiast blackoutów niekontrolowanych wprowadził kontrolowane przerwy w dostawach.

Pożądana elastyczność

Potencjału nie sposób Egiptowi odmówić: potwierdzone złoża gazu nad Nilem sięgają 2,1 bln m sześc., ustępując w skali Afryki jedynie Algierii (2,3 bln m sześc.) i Nigerii (5,5 bln m sześc.). Rząd w Kairze od kilku lat aktywnie zabiega o ściągnięcie do kraju globalnych graczy, którzy rozwijaliby wydobycie. W ciągu kilku ostatnich dekad wybudowano regionalną infrastrukturę przesyłową – głównie do Jordanii, Libanu i Syrii (Arab Gas Pipeline). Jest też nitka łącząca Egipt z Izraelem (Arish-Ashkelon/Eastern Miditerranean Gas Pipeline), służąca głównie do transportu gazu izraelskiego. W miejscowościach Diametta i Idku gaz (egipski i ten izraelski) jest też przerabiany na LNG.

Czytaj więcej

Nowa Energia

Symboliczna zmiana lidera. Chiny prześcignęły Europę w przyszłościowej sferze

Branża energetyczna odnotowała ten awans z pewnym zaskoczeniem: Europa straciła status lidera globalnego rynku energii produkowanej w morskich farmach wiatrowych. Przeskoczył ją region Azji i Pacyfiku, a w gruncie rzeczy – Chiny.

Ale jest to także potencjał w dużej mierze zaniedbany. O wysyłaniu gazu w świat Egipcjanie pomyśleli stosunkowo późno – w 2005 r. W owym czasie kraj ten więcej surowca importował niż eksportował. Jednak nawet dziś inwestycje w eksploatację złóż są mizerne, z uwagi na wojnę w Syrii eksport poprzez Arab Gas Pipeline ogranicza się właściwie tylko do Jordanii, a zakłady przerobu surowca pracują na pół gwizdka ze względu na szybko rosnące krajowe zapotrzebowanie.

– Atutem Egiptu jest elastyczność – zauważa branżowy portal GIS Reports Online. Chodzi tu o to, że jeśli w 2021 r. aż 71 proc. egipskiego eksportu LNG kupiła Azja, to w kolejnym roku Kair był w stanie raptownie przekierować dostawy do Europy: kupiła ona aż 73 proc. LNG wyprodukowanego nad Nilem.

Również Europejczycy i ich wojenna mobilizacja do szukania nowych dostawców w obliczu wojny odpowiadają za dzisiejsze ambicje Egipcjan. Obok skraplania gazu egipskiego i izraelskiego we wspomnianych instalacjach w Idku i Diametcie w kolejce mogą wkrótce ustawić się Cypryjczycy, którzy uruchamiają eksploatację własnych złóż – i Libańczycy, którzy pod tym względem są jeszcze w przysłowiowym lesie, ale surowiec mają.