Jesteśmy świadkami rewolucji fotowoltaicznej. W zaledwie sześć lat moc instalacji PV wzrosła ze 108 MW w 2015 r. do ponad 6,3 GW we wrześniu 2021 r., z czego blisko 4,8 GW stanowiły instalacje prosumenckie. Dziś mamy ich już ponad 700 tys. To efekt wdrożonych mechanizmów wsparcia m.in. w postaci mechanizmu opustów oraz programów „Mój prąd”, „Czyste powietrze” czy „Agroenergia”. Duży wpływ miało również wprowadzenie systemu aukcyjnego i zmiany legislacyjne, które czynią technologie OZE powszechnie dostępne i bardziej opłacalne.

Koniec opustów

W ubiegłym miesiącu Sejm uchwalił projekt poselski dot. nowelizacji ustawy o OZE, która przede wszystkim zmieni system rozliczania prosumentów za pomocą opustów, tj. z rozliczenia ilościowego na rozliczenie wartościowe, związane ze sprzedażą nadwyżek energii. Nowe przepisy zaczną obowiązywać od 1 kwietnia 2022 r. Ich wprowadzenie jest niezbędne dla zapewnienia dalszego przyrostu rozproszonych instalacji OZE. Nie tylko ze względu na konieczność implementacji dyrektyw unijnych, ale przede wszystkim po to, aby zrównoważyć źródła generujące energię elektryczną z bieżącym zapotrzebowaniem odbiorców. Do tego potrzebny jest elastyczny system elektroenergetyczny, w którym istnieją m.in. bodźce do częściowego przesunięcia zapotrzebowania na energię na godziny pozaszczytowe. Intensywny wzrost liczby prosumentów w obecnym mechanizmie opustów będzie to bardzo utrudniał, a w przyszłości uniemożliwi zostanie prosumentem osobom zainteresowanym. Wpłynie to także negatywnie na obecnych prosumentów, gdyż ze względu na obciążenia sieci, ich instalacje będą podlegały automatycznym wyłączeniom.

Naszym celem jest, aby prosument realizował swoją podstawową funkcję i wykorzystywał maksymalnie energię wyprodukowaną przez siebie. Nowoczesny prosument to aktywny uczestnik rynku energii elektrycznej, który wdraża technologie magazynowania i zarządzania energią w gospodarstwie domowym, ale również reaguje na bodźce cenowe w celu optymalizacji wysokości swoich rachunków.

Prosumenci będą rozliczać się w prosty i korzystny sposób, ponieważ nadal nie będą musieli płacić podatku dochodowego PIT, akcyzy i VAT od wyprodukowanej energii. Będą natomiast ponosić koszty opłat dystrybucyjnych zmiennych, podobnie jak wszyscy odbiorcy energii w Polsce.

Upowszechnienie technologii magazynowania energii dodatkowo wspomoże rozwój mikroinstalacji OZE, pozwalając zmniejszyć zapotrzebowanie na energię w godzinach szczytowych i wpłynie na podniesienie bezpieczeństwa całego systemu. Pozwoli to na większą „sterowalność” OZE i umożliwi odgrywanie przez energetykę odnawialną aktywnej roli w stabilizowaniu systemu elektroenergetycznego.

Koniec „darmowego magazynu”

Mając świadomość znaczenia wprowadzanych zmian, w kolejnej odsłonie programu „Mój prąd”, która zostanie uruchomiona w 2022 r., planujemy dofinansowanie do zakupu m.in. magazynów energii elektrycznej, a także inteligentnych urządzeń służących zarządzaniu energią. Przy obecnym systemie opustów nawet wysoki poziom dofinansowania do zakupu domowych magazynów energii elektrycznej nie stanie się zachętą do ich instalowania. Wynika to z błędnego przekonania, że istnieje „darmowy magazyn” w postaci sieci elektroenergetycznej, z którego można korzystać bez ograniczeń.

Przedstawione zmiany systemu rozliczeń nie tylko nie zahamują rozwoju OZE w Polsce, ale będą go dodatkowo wspierać. Co więcej, procedowana obecnie nowelizacja ustawy o OZE wprowadza pojęcie prosumenta zbiorowego, który będzie mógł prowadzić działalność prosumencką w budynkach wielolokalowych. Ułatwi to działalność prosumencką na obszarach miast. Dzięki proponowanej koncepcji prosumenta wirtualnego, zakładającej wykorzystanie instalacji OZE, przyłączonej do sieci w innym miejscu niż miejsce dostarczenia energii, prosumentami będą mogły stać się osoby, które z różnych przyczyn nie mogą posiadać instalacji OZE w miejscu zamieszkania. To szansa dla wielu Polaków, którzy dotychczas byli wykluczeni z systemu prosumenckiego, ponieważ nie są właścicielami domów.

Wierzę, że wkrótce nowe rozwiązania prosumenckie wejdą w życie. Jest to uzależnione od tempa prac legislacyjnych. Prosumenci bez wątpienia są i będą coraz ważniejszym elementem architektury rynku energii w Polsce, dlatego musimy zapewnić odpowiednie warunki dla dalszego i bezpiecznego rozwoju OZE.

Ireneusz Zyska jest wiceministrem klimatu i środowiska, pełnomocnikiem rządu ds. OZE