Termomodernizacja budynków wkrótce stanie się koniecznością

Zamiast inwestować w energetykę atomową, należy rzucić wszystkie środki na powstrzymanie marnowania energii. Taką radę dawał Polsce w rozmowie z „Rzeczpospolitą" Mycle Schneider, ekspert ds. energetyki, konsultant m.in. Parlamentu Europejskiego i kilku europejskich rządów.

– Efektywność energetyczna, w szczególności budynków mieszkalnych, to dzisiaj kluczowa kwestia – przekonywał Schneider. – Nie jest to zresztą wyłącznie problem Polski – Niemcy pompują wszystkie środki w OZE, Francja to katastrofa: co piąty francuski dom kwalifikuje się do kategorii „ubóstwo energetyczne". Francuskie gospodarstwa domowe systematycznie bankrutują, a jak reaguje rząd w Paryżu? Tworzy tarif de première nécessité (TPN), czyli tnie taryfę dla gospodarstw o połowę. Potem uświadamia sobie, że to za mało, więc tnie o 60 proc. Tymczasem, gdyby te pieniądze zainwestowano w efektywność energetyczną, byłoby to rozwiązywanie problemu, a nie leczenie objawów – dodawał.

Można zresztą uznać, że rządzący w Warszawie wzięli sobie takie rady do serca. Niemal dokładnie rok temu minister rozwoju powołał zespół ds. efektywności i transformacji energetycznej budynków. – Budynki odpowiadają za 42 proc. finalnego zużycia energii, 30 proc. zużycia wody oraz 3 proc. emisji gazów cieplarnianych w Europie. W Polsce dodatkowo, poza kwestiami klimatycznymi, budynki są największym źródłem zanieczyszczenia powietrza – mówiła ówczesna wicepremier Jadwiga Emilewicz. Powołany przez nią zespół miał opracować reformę systemu wsparcia inwestycji w poprawę efektywności energetycznej budynków.

Szukając idealnej izolacji

– Planując ogrzewanie projektowanego domu, powinniśmy pamiętać, że najtańsza energia to ta, której nie zużywamy – tłumaczy nam Janusz Starościk, prezes Stowarzyszenia Producentów i Importerów Urządzeń Grzewczych. Innymi słowy, punktem wyjścia do rozmyślań o idealnym systemie grzewczym powinno być optymalne ocieplenie budynku.

– Straty ciepła rozkładają się w zależności od elementu konstrukcyjnego: z grubsza możemy przyjąć, że przez dach tracimy ok. 10–30 proc. ciepła, przez ściany – ok. 20–30 proc., przez okna i stolarkę drzwiową straty wynoszą 10–25 proc., a przez piwnicę jest to 3–6 proc. Dodajmy do tego jeszcze straty ciepła przez wentylację, które można przyjąć na poziomie 25–40 proc. W ten sposób widzimy, jak duże znaczenie ma dobra konstrukcja budynku i zastosowanie odpowiednich materiałów izolacyjnych i konstrukcyjnych oraz właściwy dobór instalacji wewnętrznej – szacuje nasz rozmówca.

Cóż, pod wieloma względami mamy niewielkie pole manewru. Na ponad 5 mln domów jednorodzinnych w Polsce 1 mln to jeszcze budynki przedwojenne, 2,5 mln – z okresu przed 1989 r., kolejny 1 mln powstał w pierwszych dwóch dekadach transformacji, wreszcie 500 tys. wybudowano po mniej więcej 2010 r. Generalna reguła: im dom starszy, tym gorzej ocieplony.

Dlatego szukając idealnej izolacji dla już istniejącego budynku, musimy wziąć też pod uwagę budulec, z jakiego powstał. Najprościej ocieplać budynki styropianem: tego surowca mamy pod dostatkiem, choć musimy też brać pod uwagę, że styropian z domieszkami ma lepsze właściwości termoizolacyjne, za to jest droższy – i nie można nim ocieplać wysokich budynków. Tu lepiej sprawdza się inny popularny termoizolator: wełna mineralna, która jest niepalna, poprawia akustykę i chroni przed wilgocią. Za to, znowuż, jest droższa i wymaga zatrudnienia fachowca.

Na podorędziu mamy też bardziej nowoczesne materiały: styrodur, płyty PIR i wełnę (watę) celulozową. Każda z nich kolejno ma coraz lepsze współczynniki przewodzenia ciepła, wskaźniki bezpieczeństwa i innych parametrów, ale też i stopniowo wyższą cenę. Wełna celulozowa uchodzi też za najbardziej proekologiczny produkt wśród materiałów służących do izolacji.

W stronę hybryd

Mając już pewność, że wyprodukowane ciepło nam nie ucieknie, możemy zająć się tematem ogrzewania.

– Obecnie bardzo promowana jest idea elektryfikacji ogrzewnictwa, przede wszystkim z wykorzystaniem pomp ciepła. Ta technologia jest dobrą, efektywną technologią grzewczą – wskazuje prezes Starościk. Jak podkreśla, branża pracuje teraz nad optymalizacją powietrznych pomp ciepła, stopniowo zyskujących popularność kosztem pomp opartych na czerpaniu energii z gruntu i wody. O tych urządzeniach pisaliśmy też w poprzedniej części cyklu „Zielony dom".

– Znaczna część ogrzewania pomieszczeń będzie musiała w przyszłości pochodzić z odnawialnych i dekarbonizowanych źródeł energii, takich jak wodór, biometan, metan syntetyczny i bio-LPG oraz ciepło z energii słonecznej i biomasy, z szerokim wykorzystaniem technologii magazynowania ciepła – mówi szef SPIUG. Ponieważ każdy budynek to zupełnie inna historia i inne warunki działania urządzeń, coraz częściej myśli się o tym, jak łączyć te technologie w możliwie najefektywniejszą instalację.