Banki weszły do programu

Budowa infrastruktury niezbędnej do poprawy jakości powietrza w Polsce oznacza ogromne inwestycje. Ich przeprowadzenie przyśpieszy program „Czyste Powietrze", a sporą rolę w ich sfinansowaniu odegrają banki komercyjne i spółdzielcze oraz polski bank rozwoju, czyli Bank Gospodarstwa Krajowego.

Instytucje finansowe w grze

Od 6 lipca w programie „Czyste Powietrze" czynnie uczestniczą dwa pierwsze banki: Alior i Bank Ochrony Środowiska. To dopiero początek współpracy kredytodawców przy tym projekcie, który umożliwia otrzymanie dofinansowania na wymianę źródeł ciepła i termomodernizację. Przewidziano ją dla właścicieli i współwłaścicieli domów jednorodzinnych lub wydzielonych w budynkach jednorodzinnych lokali mieszkalnych z wyodrębnioną księgą wieczystą. Program jest wdrażany przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska oraz Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej we współpracy z wojewódzkimi funduszami ochrony środowiska. W latach 2021–2022 banki dysponują łącznym limitem środków na dotację do 1,5 mld zł, w ramach których przekazują już do wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej wnioski o dotację na częściowe spłaty kapitału kredytów bankowych na przedsięwzięcia realizowane zgodnie z programem.

Klienci mogą otrzymać dotację w ramach programu o maksymalnej wysokości 37 tys. zł w przypadku podwyższonego poziou dofinansowania zarezerwowanego dla mniej zamożnych Polaków. Uzyskanie rządowego wsparcia, o które można się starać w ramach tzw. ścieżki bankowej, jest możliwe przy jednoczesnym zaciągnięciu preferencyjnego kredytu. Maksymalna kwota kredytu, o jaką można wnioskować, to 100 tys. zł (w przypadku kredytu objętego gwarancją). Można go spłacać nie dłużej niż 10–12 lat (w różnych instytucjach finansowych maksymalne terminy mogą się nieco różnić). Obecnie rzeczywista roczna stopa oprocentowania (RRSO) wynosi od 6 proc. do prawie 7,5 proc. w zależności od banku. Kredytodawcy nie wymagają wkładu własnego, a dodatkowo kredyt może być objęty gwarancją Banku Gospodarstwa Krajowego. Takie połączenie obu produktów finansowych – dotacji i kredytu – sprawia, że w praktyce koszt kredytu może być w dużej części spłacony dzięki rządowemu dofinansowaniu. Aby otrzymać dotację na poziomie podstawowym, a więc do 30 tys. zł, roczny dochód wnioskodawców w ostatnim rozliczonym roku podatkowym nie może przekroczyć 100 tys. zł. Warunkiem skorzystania z podwyższonej dotacji, czyli do 37 tys. zł, jest przeciętny miesięczny dochód na jedną osobę w gospodarstwie wieloosobowym poniżej 1564 zł, w jednoosobowym zaś poniżej 2189 zł.

Kredyty w ramach programu „Czyste Powietrze" można przeznaczyć w szczególności na wymianę starych pieców, docieplenie budynków jednorodzinnych, modernizację instalacji C.O i CWU. Za otrzymane pieniądze można także wymienić nieszczelne okna, drzwi zewnętrzne, a nawet bramy garażowe, zamontować kolektory słoneczne, mikroinstalację fotowoltaiczną lub wentylację mechaniczną z odzyskiem ciepła. Można również zamówić audyt energetyczny (pod warunkiem wykonania ocieplenia przegród budowlanych) oraz dokumentację projektową i ekspertyzy.

Jak składać wnioski?

Dołączenie banków mocno ułatwia dostęp do wsparcia w ramach programu „Czyste Powietrze", bo beneficjent może w jednym okienku składać wniosek o kredyt i dotację. Jak to wygląda w praktyce? W oddziale banku, który przystąpił do programu „Czyste Powietrze", należy złożyć wniosek o Kredyt Czyste Powietrze, a po przyznaniu kredytu – także wniosek o dotację z tego programu. Konsultant (pracownik banku) wypełni dokumenty wraz z wnioskodawcą. Po akceptacji przez wnioskodawcę bank przekaże wniosek o dotację do właściwego terytorialnie wojewódzkiego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej. Bank, po otrzymaniu pozytywnej decyzji o przyznaniu dotacji, wypłaci kredyt. Jeśli kredyt jest zabezpieczony gwarancją BGK, to wypłata nastąpi po zawarciu umowy dotacji. W terminie 18 miesięcy (licząc od dnia złożenia wniosku o dotację) klient powinien zrealizować inwestycję, a następnie złożyć w wojewódzkim funduszu ochrony środowiska wniosek o jej rozliczenie. Wtedy fundusz wypłaci dotację po pozytywnej weryfikacji przedstawionych przez beneficjenta dokumentów zakupowych. Środki trafią na rachunek kredytu. W praktyce oznacza to zaksięgowanie tych środków przez bank na poczet spłaty kapitału kredytu.

Gwarancja BGK, która pozwala uzyskać korzystniejsze warunki kredytu, udzielana jest przez tę instytucję dopiero po spełnieniu pewnych wymogów. Gwarancja udzielana jest na kredyt zaciągnięty przez kredytobiorcę, który w ocenie banku go udzielającego ma zdolność kredytową. Gwarancja zabezpiecza 80 proc. aktualnego kapitału kredytu. Nie jest pobierana prowizja od kredytobiorcy za udzielenie gwarancji. – Współpraca z bankami poszerza nasze kanały dystrybucji dotacji na wymianę starych, nieefektywnych źródeł ciepła i termomodernizację domów jednorodzinnych – mówił w kwietniu minister klimatu i środowiska Michał Kurtyka. Wtedy podpisano przez Narodowy i wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej umowy z pierwszymi bankami, które uruchomią kredyty w  ramach programu „Czyste Powietrze". Kwietniowa umowa dotyczyła siedmiu banków (Alior, BNP Paribas Bank Polska, BOŚ, Bank Polskiej Spółdzielczości i zrzeszone w nim banki spółdzielcze, Credit Agricole Bank Polska, Santander Consumer Bank i banki spółdzielcze zrzeszone w SGB).

Dołączą kolejni

Paweł Mirowski, wiceprezes NFOŚiGW, w rozmowie z „Rzeczpospolitą" stwierdził, że chciałby, aby jeszcze dwaj duzi kredytodawcy, czyli PKO BP i Pekao, przystąpiły do programu. – Prowadzimy z nimi rozmowy nad różnymi formami współpracy. Ale cieszę się, że banki spółdzielcze są z nami, bo w małych miejscowościach nie ma filii najpopularniejszych banków. Ludzie cenią sobie banki spółdzielcze – zaznaczył Mirowski.

Programem zainteresowani są też kolejni bankowcy. – Siedem pierwszych banków, które jako pierwsze wyraziły chęć wspólnego wdrażania programu „Czyste Powietrze" i pokrywają swoim zasięgiem cały kraj przez ponad 3,5 tys. placówek – podpisało już stosowne umowy, ale prowadzimy rozmowy z kolejnymi bankami komercyjnymi zainteresowanymi wprowadzeniem Kredytu Czyste Powietrze – zapowiedział Krzysztof Pietraszkiewicz, prezes Związku Banków Polskich.

– Dołączenie banków do programu „Czyste Powietrze" jest kluczowe z punktu widzenia jego realizacji. To gigantyczny modernizacyjny program, który ma podnieść jakość powietrza i standard życia Polaków. Kolejny kanał dystrybucji – środków zwrotnych i bezzwrotnych – z pewnością przełoży się pozytywnie na liczbę składanych wniosków – stwierdził w kwietniu pełnomocnik premiera ds. programu „Czyste Powietrze" Bartłomiej Orzeł.

Środowisko coraz ważniejsze dla banków

Dla banków działania w zakresie ochrony środowiska są coraz bardziej istotne. To jeden z elementów ESG (kryteria środowiskowe, społeczne i ładu korporacyjnego), które od paru lat coraz mocniej brane są przez inwestorów pod uwagę podczas podejmowania decyzji inwestycyjnych (firmy spełniające kryteria ESG są wyżej wyceniane). Dla banków to ważne oczywiście także ze względów wizerunkowych: mogą chwalić się działaniami proekologicznymi i zdobywać sympatię klientów, dla których środowisko jest ważne.

Eksperci KPMG uważają, że zrównoważony rozwój jest dla banków już nie tylko zagadnieniem etycznym, ale również ekonomicznym. Powstał bowiem nowy rodzaj ryzyka: to dotyczące ESG. Może ono wpływać na wyniki finansowe i sytuację płynnościową banków nie tylko bezpośrednio (np. w wyniku zniszczeń budynków należących do banku na skutek nagłych zjawisk pogodowych), lecz przede wszystkim pośrednio, czyli przez oddziaływanie na sytuację finansową klientów banku. Mogą oni ucierpieć np. z powodu zakłóceń w produkcji i łańcuchach dostaw, zwiększonych kosztów działalności bądź zmiany zachowania i preferencji konsumentów. To w konsekwencji może prowadzić do popadnięcia w tarapaty finansowe takich klientów, co w efekcie przełoży się na wzrost odpisów na oczekiwane straty kredytowe banków.