Nie da się zrealizować tak dużego programu, jakim jest „Czyste Powietrze", bez sprawnie działającej siedzi obsługi beneficjenta, a mowa jest o programie, który ma dotrzeć nawet do 3 milionów gospodarstw domowych w perspektywie roku 2029. Beneficjent „Czystego Powietrza" powinien mieć możliwość złożenia wniosku jak najbliżej miejsca zamieszkania, bez konieczności jechania do stolicy województwa, gdzie znajdują się biura wojewódzkich funduszy ochrony środowiska. Dlatego też Polski Alarm Smogowy od dawna zabiegał o to, żeby wszystkie formalności można było załatwić w „jednym okienku" – w gminie bądź w banku. Jednym z powodów, dla których w początkowym okresie program „Czyste Powietrze" nie funkcjonował jak należy, był brak efektywnych kanałów dystrybucji pomocy do mieszkańców. To zaczęło się zmieniać wraz z reformą przeprowadzoną w maju 2020 r. Od niedawna funkcjonuje ścieżka bankowa. Kredyt „Czyste Powietrze" połączony z dotacją na wymianę źródła ciepła i termomodernizację oferują dwa banki, a kolejne pracują nad uruchomieniem takiej oferty.
Niewątpliwie dobrym posunięciem było włączenie gmin w realizację „Czystego Powietrza". Do tej pory blisko 2 tysiące gmin zdecydowało się uruchomić punkty obsługi beneficjenta. Wyraźnie widać, że tam, gdzie gminy pomagają ludziom, tam wymiana starych kopciuchów spalających węgiel i drewno idzie szybciej. W ramach wsparcia udzielanego przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska gminy otrzymują zwrot części kosztów obsługi beneficjenta. Przewidziano także wyróżnienia dla najbardziej aktywnych gmin, czyli tych, gdzie liczba wniosków przypadająca na tysiąc budynków jest najwyższa. W drugim kwartale przyszłego roku poznamy liderów walki ze smogiem, gdyż przy wyróżnieniach pod uwagę brana jest aktywność od 1 kwietnia 2021 do 31 marca 2022 r. Już w tej chwili można się zapoznać z rankingiem gmin, który opublikował Polski Alarm Smogowy (we współpracy z NFOŚiGW oraz Bankiem Światowym), i zobaczyć, jak radzą sobie konkretne gminy w „Czystym Powietrzu" (polskialarmsmogowy.pl/ranking; czystepowietrze.gov.pl).
Jesteśmy w przededniu wejścia w życie uchwał antysmogowych w kilku województwach. 1 stycznia 2022 r. uchwały zakazujące używania pozaklasowych źródeł ciepła wchodzą w życie w województwach śląskim i podkarpackim, rok później w województwach mazowieckim, małopolskim i łódzkim. Tam nie będzie można już używać pieców i kotłów na węgiel i drewno niespełniających określonych wymagań emisyjnych. Dostosowanie do uchwał antysmogowych wymaga wielkiego zaangażowania ze strony samorządów lokalnych. Te muszą dotrzeć do swoich mieszkańców z informacją o zbliżających się przepisach prawnych, zachęcić ich do wymiany starego pieca węglowego i skorzystania z programów takich jak „Czyste Powietrze", muszą też poinformować mieszkańców o obowiązku zarejestrowania źródła ciepła w Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków i prowadzeniu okresowych kontroli.
Dla najbardziej aktywnych gmin w „Czystym Powietrzu" przewidziano 16 milionów złotych na bonusy. To środki, które zrefundują w większym stopniu poniesione koszty związane z realizacją zadań w zakresie informowania i wsparcia mieszkańców w realizacji programu „Czyste Powietrze". Jednak nie o same pieniądze tutaj chodzi. Najlepszą nagrodą dla mieszkańców aktywnych gmin będzie czyste powietrze, którym będzie można oddychać, gdy kopcące piece znikną z naszego krajobrazu.
