Odwrót od Zielonego Ładu? Wyjaśniamy, kto może skorzystać i czy to możliwe

Problemem dla ewentualnych zmian i powrotu do grudnia 2019 r., kiedy zaprezentowano Zielony Ład i kierunki szybszego odejścia od paliw kopalnych, jest ilość aktów prawnych, jakie uchwalono od tamtego czasu w ramach polityki klimatycznej UE. EPL nie daje odpowiedzi na pytanie, jakich instrumentów prawnych użyć, aby to zrobić. Do tego dochodzi arytmetyka. Do ewentualnych zmian potrzeba innych partii w Parlamencie Europejskim, a to łatwe nie będzie. 

Foto: Paweł Krupecki

Kto może odczuć zmiany? 

Mimo to branża przemysłowa jednak liczy na zmianę niektórych przepisów i długofalowo inne, łagodniejsze podejście do nowych regulacji względem przemysłu. Dla gospodarstw domowych i naszych rachunków za prąd i ogrzewanie niewiele się jednak zmieni. Na te opłaty wpływ ma system handlu uprawnień do emisji CO2 (EU ETS). W tym aspekcie EPL zmian nie proponuje. W tym czasie jednak może zostać odsunięta data wejścia w życie ETS 2, a więc opodatkowania ogrzewania i transportu bazujących na paliwach kopalnych. Opłaty, które miały wejść w życie w 2027 r., mogą zostać przesunięte w czasie. O ile? EPL sugeruje dwa lata, ale polski rząd zabiega, aby to były trzy lata. 

Skąd nagła potrzeba zmian?

Nowe uwarunkowania polityczne, wynikające z wyborów w USA, oraz ostatnie postulaty Europejskiej Partii Ludowej (EPP) dotyczące polityki klimatycznej mogą znacząco wpłynąć na strategię UE. – Po powrocie Donalda Trumpa na stanowisko prezydenta USA i ogłoszeniu wycofania się z porozumienia paryskiego Europa może znaleźć się w trudniejszej pozycji jako globalny lider w walce ze zmianami klimatu. Osłabienie współpracy międzynarodowej oraz protekcjonistyczne podejście USA mogą wzmocnić presję na UE, aby zredefiniowała swoją politykę klimatyczną, kładąc większy nacisk na ochronę konkurencyjności gospodarki – wyjaśnia Robert Jeszke, zastępca dyrektora ds. zarządzania emisjami w Instytucie Ochrony Środowiska-Państwowym Instytucie Badawczym IOŚ-PIB, kierownik KOBiZE/CAKE.

Czytaj więcej:

Raporty ekonomiczne

Biznes nie chce naprawiać klimatu. Korporacje nie zamierzają za to płacić

Wielkie korporacje nie chcą ponosić kosztów ochrony klimatu – wynika z międzynarodowego badania firmy EY, które „Rzeczpospolita” opisuje jako pierwsza. Do tego na świecie rośnie niechęć do polityki klimatycznej. Donald Trump zapowiedział wystąpienie USA z porozumienia paryskiego, a Parlament Europejski naciska na spowolnienie unijnej zielonej transformacji.

Pro

Propozycje zmian

EPL na swoim szczycie w Berlinie 18–19 stycznia zaapelowała o powrót do polityki klimatycznej UE sprzed 2019 r. Oznaczałoby to odejście od przyspieszania tej polityki, ale nie od niej samej. Ta partia, do której należy KO i PSL, nawołuje do zmniejszenia biurokracji i większego wsparcia dla energochłonnych sektorów, np. poprzez przeznaczenie większej części dochodów z EU ETS na wsparcie technologii dekarbonizacyjnych, takich jak zielony wodór czy wychwytywanie CO₂ (CCS).

Postulaty oznaczyłyby zawieszenie na co najmniej dwa lata unijnych przepisów dotyczących sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (tzw. raportowanie ESG), które wymagają od przedsiębiorstw monitorowania, raportowania i eliminowania takich kwestii, jak unijna taksonomia zielonych finansów i nowa taryfa celna na import CO2. Unijny podatek importowy od CO2, tzw. CBAM (ang. Carbon Border Adjustment Mechanism), powinien uderzyć w potencjalnych importerów stali i cementu taryfami, ale został on skrytykowany ze względu na poziom skomplikowania i zbiurokratyzowania. Obecnie znajduje się w fazie gromadzenia danych, a taryfy mają wejść w życie od 2026 r.

Czytaj więcej

Transformacja Energetyczna

UE wróci do polityki klimatycznej sprzed Zielonego Ładu? Jest apel liderów

Europejska Partia Ludowa, największa partia w Parlamencie Europejskim, do której należą m.in. KO i PSL, zaapelowała o powrót do polityki klimatycznej UE sprzed 2019 r. Oznaczałoby to odejście od przyspieszenia tej polityki, ale nie od niej samej.

Jednak według liderów EPP to prawo powinno być ograniczone do dużych firm zatrudniających ponad 1000 pracowników, a jednocześnie „eliminować” pośredni wpływ na małe i średnie firmy. Chcą oni również zmniejszyć obowiązki sprawozdawcze dla dużych firm – o co najmniej 50 proc. Chociaż EPP twierdzi, że chce przestrzegać celów klimatycznych UE i utrzymać mechanizm EU ETS, a zakup więc uprawnień do emisji CO2, zamierza jednak przesunąć datę wejścia w życie ETS 2.

Doraźna poprawa dla biznesu

Próby złagodzenia kursu Zielonego Ładu miałyby jedynie chwilowy wpływ na ceny energii na rynku. Jego uczestnicy byliby bowiem świadomi, że takie wstrzymanie rygorystycznych decyzji dotyczących polityki klimatycznej jest czasowe i po dwóch lub trzech latach normy emisji i polityki kredytowe ESG wrócą. – Banki z kolei, otwierając linię kredytową dla danych firm, otwierają ją z perspektywą na kilka lat. Wówczas może się okazać, że zielone regulacje dotyczące udziału emisji wrócą i banki te miałyby ponownie problemy ze zbyt dużą liczbą kredytów udzielanych firmom o dużym udziale śladu węglowego – tłumaczy Jakub Szkopek, analityk Erste Securties.

Warto także spojrzeć, jak reaguje rynek zakupu uprawnień do emisji CO2. Tam ceny od początku roku rosną. – Jak popatrzymy na lata 2026 i 2027, to ceny systematycznie rosną, bo spada podaż uprawnień. Inwestorzy więc już teraz zabezpieczają się, zakupując uprawnienia na kolejne lata. Dla przemysłu energetycznego i węglowego to złe informacje. Ewentualne zwiększenie puli uprawnień do emisji CO2, jakie mogą pojawić się poprzez interwencje Komisji, może co najwyżej spowolnić tempo wzrostu cen, ale nie przełoży się na ich spadek – tłumaczy.