Gazprom stracił Unię Europejską. Teraz traci Rosję

Produkcja gazu w Rosji w minionym roku zmniejszyła się o 12 proc. do 672 mld m3, głównie za sprawą Gazpromu, który przez własne działania stracił rynek Unii. Wydobycie gazu zwiększyli za to krajowi konkurencji Gazpromu – Rosnieft i Novatek. Eksperci spodziewają się, że w tym roku wydobycie Gazpromu spadnie o kolejne 30-40 mld m3.

W 2022 roku Federacja Rosyjska zmniejszyła wydobycie gazu o 11,8 proc. w ujęciu rocznym do poziomu najniższego od siedmiu lat, kiedy wydobyto 640,2 mld m3. Produkcja Gazpromu, jak poinformował szef koncernu Aleksiej Miller pod koniec grudnia, była niższa o 20 proc. i wyniosła 412,6 mld m3. Spowodowane to było gwałtownym spadkiem eksportu do Europy: najpierw Gazprom wstrzymał dostawy gazociągiem Jamał-Europa, potem Nord Stream, a eksport przez Ukrainę pozostaje niewielki, przypomina gazeta Kommersant.

Złe decyzje kierownictwa rosyjskiego monopolisty eksportowego przekładają się na sytuację na rosyjskim rynku gazu. Novatek - drugi po Gazpromie producent gazu, zwiększył produkcję o 1,7 proc. w skali roku do 83,6 mld m3. Wzrost wydobycia nastąpił na polach projektu Jamał LNG, a także w klastrze północnorosyjskim.

Czytaj więcej

Gaz

Bruksela pozbyła się gazu z Rosji. Kto teraz dominuje na europejskim rynku?

Rosjanie przyznają, że kraje Unii Europejskiej w ciągu pół roku „z powodzeniem” zastąpiły rosyjski gaz paliwem od innych dostawców. Import LNG sięgnął 125 mln ton, czyli 170 mld m3 - wielkości przekraczającej znacznie import gazu z Gazpromu. Głównym eksporterem gazu na unijny rynek jest teraz USA.

Także Rosnieft dzięki uruchomieniu wydobycia z nowych złóż Rospan i Charampur zwiększył wydobycie w Rosji do 69 mld m3 (o ok. 16 proc.). Dane te nie uwzględniają zagranicznych projektów koncernu, w tym dużego egipskiego złoża Zohr, gdzie w 2021 r. udział Rosnieftu sięgnął 5 mld m3.

Przy takim wzroście wydobycia Rosnieft nie będzie już musiał kupować gazu od Gazpromu, by zaopatrywać swojego głównego klienta na rynku rosyjskim - koncernu elektroenergetycznego Inter RAO. Rosnieft zgodnie z kontraktem ma dostarczać Inter RAO do 35 mld m3 gazu rocznie; wcześniej dokupował ok. 6-7 mld m3 w Gazpromie.

Eksperci rosyjscy nie mają wątpliwości, że Gazprom straci jeszcze więcej rynku tak krajowego, jak i zagranicznego. A zastąpienie popytu z Unii jest niewykonalne. Tendencja do zwiększania produkcji przez producentów niezależnych będzie się utrzymywać.

Niezależny ekspert Aleksandr Sobko uważa, że oczekiwanie znacznego wzrostu krajowego zużycia gazu, które częściowo zrekompensuje spadek eksportu, jest zbyt optymistyczne. Ponadto w bieżącym roku mogą wystąpić trudności z eksportem metanolu. Gazprom otrzymuje podwójny cios – nie tylko traci eksport, ale także na opanowanym przez stagnację rynku krajowym niezależni producenci przejmują część popytu.

Według Witalija Jermakowa z Wyższej Szkoły Ekonomicznej, w wyniku załamania się popytu na gaz Gazpromu w Unii w 2022 roku, wolne moce produkcyjne koncernu wyniosły 110-120 mld m3

„Są to ogromne wielkości, co oznacza utracone zyski w wysokości dziesiątek miliardów dolarów i zamrożone inwestycje” – dodaje Jermakow.