Niecałe trzy lata temu weszły w życie w Polsce nowe przepisy o emisjach przemysłowych, będące pochodną unijnych regulacji środowiskowych, które dały się szczególnie we znaki sektorowi energetyki zawodowej. Mowa tu o dyrektywie 2010/75 o emisjach przemysłowych (w skrócie: IED), której wdrożenie do krajowego porządku prawnego wymagało istotnego zaostrzenia norm w zakresie emisji do powietrza z dużych obiektów energetycznego spalania, co też nastąpiło 1 stycznia 2016 r. W przypadku wielu instalacji udało się odroczyć ten moment, na co pozwoliły mechanizmy elastyczne przewidziane w samej Dyrektywie. Niemniej, konieczność wcześniejszego czy późniejszego dostosowania instalacji do nowych przepisów stała się faktem dla całego sektora energetyki zawodowej.
Dzień 17 sierpnia 2017 r. otworzył zaś kolejny etap w procesie wdrażania ambitnych celów środowiskowych, jakie postawiła europejskiemu przemysłowi wspomniana dyrektywa IED. Tego dnia bowiem opublikowano akt prawa unijnego w postaci Decyzji wykonawczej Komisji (UE) 2017/1442 z 31 lipca 2017 r. ustanawiającej konkluzje dotyczące najlepszych dostępnych technik (BAT) w odniesieniu do dużych obiektów energetycznego spalania zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/75/UE.
Konkluzje BAT – w których nazwie zawarta jest jedna z kluczowych instytucji unijnych regulacji o emisjach przemysłowych – tj. koncepcja najlepszych dostępnych technik (ang. BAT – best available techniques) stanowi dosyć oryginalne rozwiązanie legislacyjne stworzone na podstawie wspomnianej Dyrektywy IED. Oto bowiem akt prawa unijnego, w postaci decyzji wykonawczej Komisji Europejskiej mającej bezpośrednie zastosowanie w państwach członkowskich, wprost kształtuje dopuszczalne wielkości emisji z instalacji przemysłowych funkcjonujących na terenie państw członkowskich. Jakkolwiek w chwili obecnej uwagę opinii publicznej przykuwają konkluzje BAT adresowane do dużej energetyki, trzeba pamiętać, że w odniesieniu do kilku kluczowych sektorów przemysłu - dość wskazać jako przykład hutnictwo - takie Konkluzje BAT obowiązują już od kilku lat. Idea, jaka stała za stworzeniem mechanizmu Konkluzji BAT zakładała, że poprzez ich scentralizowane przyjmowanie i cykliczne rewidowanie przez instytucje unijne, europejskie instalacje przemysłowe będą niejako z urzędu mobilizowane do nieustannego ulepszania się w zakresie ograniczania wpływu na środowisko, wraz z postępem techniki i upowszechnianiem się nowych rozwiązań >patrz ramka.
Poziomy emisji – najlepsze techniki
Sednem Konkluzji BAT są tak zwane poziomy emisji powiązane z najlepszymi dostępnymi technikami (ang. BAT-AEL) ustalone głównie w oparciu o wspomniane wyżej dane z instalacji wzorcowych. Opisują one poziom emisji zanieczyszczeń z instalacji do środowiska w danym zakresie (np. stężenie zanieczyszczeń w ściekach czy gazach odlotowych emitowanych do atmosfery). To właśnie sprostanie BAT-AEL określonym w nowo opublikowanych Konkluzjach BAT stanowić będzie dla energetyki największe wyzwanie. Jak bowiem nie trudno się domyślić, ustalono je na poziomie nieraz znacznie ambitniejszym, niż wymogi emisyjne określone wyjściowo przez dyrektywę IED, które weszły w życie z początkiem 2016 r. Co więcej, w przypadku energetyki, oprócz ograniczeń w emisji substancji i gazów już objętych dotychczasowymi regulacjami, takich jak tlenki azotu, dwutlenek siarki czy pył, pojawiły się normy emisyjne dla rtęci, chlorowodoru, fluorowodoru i amoniaku, których emisja nie była dotąd ograniczana.
Nie tylko sam zakres i wysokość poszczególnych BAT-AEL stanowią wyzwanie dla sektora. Problematyczny może być również sposób określenia BAT-AEL w Konkluzjach BAT, które zazwyczaj opisywane są w formie przedziału, nie zaś pojedynczej wartości. To może budzić wątpliwości zarówno u prowadzących instalacje, jak i samych organów ochrony środowiska, które mogą zechcieć stosować różne wartości w ramach tych „widełek". Polski ustawodawca starał się ten dylemat rozstrzygnąć wprowadzając do ogólnych przepisów o emisjach z instalacji definicję granicznej wielkości emisyjnej określającej warunki emisji z instalacji, która z założenia wyznaczana jest przez górną wartość przedziału BAT-AEL. Mimo to, nadal nie brakuje wątpliwości interpretacyjnych związanych ze sposobem określania wyjątków i modyfikacji poszczególnych BAT-AEL, jakie znaleźć można w tekście Konkluzji BAT dla energetyki.
