Ruszył drugi szczyt gazowego OPEC

Dwudniowy szczyt jest dopiero drugim w historii organizacji Forum Krajów-Eksporterów Gazu – Gas Exporting Countries Forum (GECF). Do kremlowskiego pałacu zjechali prezydenci i premierzy największych producentów gazu na świecie. Są także liderzy międzynarodowych organizacji, m.in. banku światowego i OPEC.

Wśród tematów rozmów jest stan obecny i przyszłość gazowej organizacji; sytuacja na rynku gazu i w przemyśle gazowym. Członkowie GECF przedstawią też swoje stanowiska na temat polityki energetycznej i konsumenckiej w branży energii i gazu.

Gazowa jedenastka

GECF powstała 12 lat temu z inicjatywy Iranu, ale prawnie istnieje od 2008 r. Uczestnikami są Rosja, Iran, Algieria, Katar, Boliwia, Wenezuela, Egipt, Libia, Nigeria, Trynidad i Tobago oraz Gwinea Równikowa. Kontrolują w sumie ok. 70 proc. zasobów gazowych świata i 40 proc. wydobycia (w tym Rosja połowę). Należy też do nich jedna trzecia wszystkich gazociągów na świecie. Status obserwatorów mają Norwegia, Holandia, Irak i Kazachstan.

GECF, choć zwane jest gazowym OPEC, nie ma ani tego znaczenia, ani wpływu na globalny rynek gazu, co organizacja eksporterów ropy. W 2011 roku kraje spotkały się w Katarze na pierwszym szczycie. Głównym tematem było utrzymanie wysokich cen na gaz.

Rosja przeforsowała w Dausze swoje stanowisko, że kontrakty oparte na cenach rynkowych (spotowych) nie służą długofalowym inwestycjom. Kraje forum postawiły więc, wzorem Gazpromu, na kontrakty długoterminowe ze stałą formułą cenową.

Jak wiadomo dziś, nie do końca udało się na tym zyskać. Spadek popytu na gaz rosyjski w Europie (o 4 proc. w ubiegłym roku), zmusił Gazprom do obniżek cen i zmiany warunków w kontraktach. Czerwcowa przegrana z RWE w arbitrażu w Wiedniu oznacza dla Rosjan konieczność zwrotu części pieniędzy zapłaconych przez Niemców za ostatnie trzy lata.

To nie OPEC

W tym roku więc o porozumienie może być trudniej także dlatego, że interesy liderów organizacji – Rosji i Kataru – są rozbieżne. Rosja stawia na gaz rurociągowy, podczas gdy Katar jest światowym liderem w eksporcie LNG. Oba kraje konkurują najbardziej w Europie. Katar jest m.in. największym dostawcą gazu (LNG) do Wielkiej Brytanii. Na Wyspy chciałby się też dostać Gazprom ze swoim rurociągiem.

Niebawem katarski gaz zacznie też odbierać Polska. Gazprom bardzo naciska więc na szybką budowę drugiej nitki rurociągu Jamał–Europa. W ostatni piątek podczas WZA Gazpromu prezes Aleksiej Miller zapewniał akcjonariuszy, że podpisanie końcowych porozumień w sprawie tej inwestycji m.in. z Polską, jest „bardzo, bardzo bliskie" i nastąpi do końca roku.

Atmosfery na szczycie nie poprawi też inne oświadczenie szefa Gazpromu. Miller z satysfakcją zauważył, że w pierwszym półroczu 2013 Gazprom zwiększył eksport do Europy i Turcji o 10 proc., podczas gdy sprzedaż Kataru na tym rynku spadła aż o 42 procent.

Aleksandr Sobko, moskiewski dziennikarz ekonomiczny specjalizujący się w rynku ropy i gazu jest zdania, że GECF nigdy nie osiągnie rangi OPEC. I to nie dlatego, że liderzy są dwaj, a nie tak jak w wypadku OPEC – dominuje jeden (Arabia Saudyjska), ale z powodu specyfiki gazowego rynku.

Liderów dwóch

– Rozkwit władzy OPEC przypadł na drugą połowę lat 70. i pierwszą 80. XX w. Wtedy największe koncerny na Bliskim Wschodzie zostały upaństwowione, ale wciąż pozostawało w produkcji dużo taniej ropy. Z gazem jest trudniej. Dopiero wchodzimy w „złoty wiek gazu" a już widać, że część nowego wydobycia jest kosztowna. Do tego transport gazu między poszczególnymi regionalnymi rynkami jest kilku, by nie powiedzieć kilkunastokrotnie bardziej kosztowny aniżeli transport ropy. Po trzecie importerzy gazu często kupują udziały w firmach wydobywczych krajów-eksporterów i mogą liczyć na udział w zyskach – wylicza dziennikarz.