Rusza nowe "Czyste Powietrze". Wyjaśniamy jak otrzymać dotację

Główne cele nowego programu to nadal poprawa jakości powietrza i efektywności energetycznej budynków przez wymiana nieefektywnego źródła ciepła i termomodernizację domów. 

Nowy program „Czyste Powietrze„ obowiązujący od 31 marca 2025 r. wprowadza częściowo nowe zasady przyznawania dotacji oraz współpracy z firmami, które pełnią rolę pośrednika między beneficjentem a Wojewódzkim Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (WFOŚiGW) oraz są wykonawcami inwestycji. Od teraz jednak nie każda firma będzie mogła zostać wykonawcą i otrzymać środki na wykonaną pracę w ramach programu. Tu kluczową rolę będzie pełnił ”Anioł Stróż" programu, a więc gmina jako operator. Będzie on czuwał, aby wykonawcami zostały tylko wiarygodne firmy.      

Czytaj więcej

Transformacja Energetyczna

„Czyste powietrze” od nowa. Ma być sprawniej niż wcześniej

Nowa odsłona programu ma ułatwić wnioskowanie, pozwolić na szybszą dotację i umożliwić wyższe dof...

Czyste powietrze 2025 - kto może zostać beneficjentem programu?

O dofinansowanie mogą występować osoby fizyczne, które są właścicielami lub współwłaścicielami domu jednorodzinnego lub wydzielonego w nim lokalu mieszkalnego z wyodrębnioną księgą wieczystą. Minimalny okres tej własności musi wynosić trzy lata przed złożeniem wniosku o dofinansowanie. Wymóg ten nie dotyczy sytuacji spadkowych. Ponadto chętni muszą spełniać kryteria dochodowe określone w programie, a w przypadku najwyższego dofinansowania – także wymogi dotyczące standardu energetycznego budynku.

Jaka jest rola operatorów w programie „Czyste Powietrze”?

To nowe rozwiązanie w nowej odsłonie programu Czyste Powietrze, które obowiązuje od 31 marca 2025 r. Rolą operatorów jest wsparcie beneficjentów najwyższego i podwyższonego poziomu dofinansowania, w tym wszystkich beneficjentów korzystających z prefinansowania. – Operator poprowadzi beneficjenta krok po kroku przez całą ścieżkę w programie i zapewnia pełną opiekę i wsparcie od podjęcia decyzji o realizacji inwestycji, przez proces inwestycyjny, aż do jego zakończenia i rozliczenia umowy o dofinansowanie – wyjaśnia Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. 

Czytaj więcej

Energetyka

Co trzecia gmina chce uczestniczyć w programie „Czyste Powietrze”

Już 950 gmin, czyli ponad 38 proc., zgłosiło się do pełnienia zadań operatorów w programie „Czyst...

Jakie rodzaje dofinansowania są możliwe?

W programie dostępne są obecnie dwie formy wsparcia. Pierwszy to dotacja – przyznawana przez WFOŚiGW. Wypłacana w całości lub maksymalnie w trzech częściach, po złożeniu wniosku o płatność i udokumentowaniu realizacji przedsięwzięcia. Drugi to dotacja z prefinansowaniem – dostępna dla podwyższonego i najwyższego poziomu dofinansowania. Środki wypłacane są zaliczkowo przed rozpoczęciem inwestycji, na podstawie dyspozycji wypłaty zaliczki złożonej przez beneficjenta wraz z fakturą zaliczkową wystawioną przez wykonawcę, który zawarł umowę z beneficjentem na realizację przedsięwzięcia w ramach prefinansowania. Prefinansowanie w nowej odsłonie dostępne jest tylko przez operatora.

Czyste powietrze 2025 - jakie są poziomy dofinansowania i ich progi dochodowe?

W programie występuje kilka progów dochodowych, a od ich wysokości zależy wysokość dotacji. Podstawowy poziom dotacji wynosi do 40 proc. dofinansowania, a próg dochodu wynosi do 135 000 zł/rok. W kolejnych, wyższych poziomach wsparcia podwyższono progi dochodowe, co oznacza, że większa grupa osób będzie mogła otrzymać podwyższony poziom wsparcia. Podwyższony poziom pozwala na sięgnięcie do 70 proc. dofinansowania, a próg dochodu wynosi 2 250 zł/osobę w gospodarstwie wieloosobowym i 3 150 zł w gospodarstwie jednoosobowym. Roczny przychód z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej – maksymalnie dziesięciokrotność kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę. Najwyższy poziom, do 100 proc. dofinansowania: próg dochodu 1 300 zł/osobę w gospodarstwie wieloosobowym, 1 800 zł w gospodarstwie jednoosobowym lub otrzymywanie zasiłków (stały, okresowy, rodzinny, specjalny opiekuńczy). Roczny przychód z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej – maksymalnie dwunastokrotność kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Czytaj więcej

Transformacja Energetyczna

Wiosenny start Czystego Powietrza coraz bliżej. Firmy przygotowują się

Nowa odsłona programu dotacji do termomodernizacji "Czyste Powietrze" ruszyć ma zgodnie z planem,...

W tym ostatnim wypadku pojawił się nowy warunek, którego wcześniej nie było. Aby otrzymać najwyższy poziom wsparcia, zapotrzebowanie na energię użytkową do ogrzewania w budynku musi wynosić powyżej 140 kWh/m2/rok. Na termomodernizację i pompę gruntową, w najwyższym poziomie dofinansowania można będzie dostać ok. 170 tys. zł.

Czyste powietrze 2025 - jakie warunki musi spełniać budynek, aby można było przeprowadzić przedsięwzięcie modernizacyjne?

Budynek musi mieć pozwolenie na budowę wydane do 31 grudnia 2020 r. Warunki zależą od wskaźnika zapotrzebowania na energię użytkową do ogrzewania. Występują tu trzy grupy zadań modernizacyjnych w zależności o zapotrzebowania na energię:

Jakie warunki musi spełniać budynek, aby można było przeprowadzić przedsięwzięcie modernizacyjne?

Foto: NFOŚiGW

Zakres przedsięwzięcia dla budynków o wskaźniku od 80 do 140 kWh/(m²/rok) obejmuje (jeśli budynek posiada przestarzałe źródło ciepła na paliwo stałe, niższe niż 5 klasa wg EN 303–5) demontaż starego źródła ciepła, zakup i montaż nowego źródła ciepła zgodnego z programem, a dodatkowo: wymianę instalacji centralnego ogrzewania i ciepłej wody użytkowej oraz wykonanie dokumentacji technicznej.

W przypadku budynków o wskaźniku od 80 do 140 kWh/(m²/rok) możliwe są trzy zakresy przedsięwzięcia tj.: tylko źródło ciepła lub tylko termomodernizacja (jeśli już jest efektywne źródło ciepła) lub źródło ciepła i termomodernizacja. W zależności od zakresu wymagana jest lub nie redukcja wskaźnika, tzn. w przypadku, gdy w ramach przedsięwzięcia wymieniane jest tylko źródło ciepła: brak zwiększenia w przypadku, gdy w ramach przedsięwzięcia realizowana jest termomodernizacja nie więcej niż 80 kWh /(m2/rok), przy czym zmniejszenie wartości wskaźnika musi wynieść co najmniej 40 proc.

Dla budynków o najwyższym wskaźniku (powyżej 140 kWh/m²/rok) przedsięwzięcie musi zapewnić redukcję zapotrzebowania na energię do maksymalnie 80 kWh/(m²/rok) oraz zmniejszenie zużycia co najmniej o 40 proc. W ramach modernizacji można wykonać wymianę źródła ciepła (tylko wtedy, gdy budynek nie jest wyposażony w źródło ciepła spełniające warunki programu), wymianę instalacji centralnego ogrzewania, montaż wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła, termomodernizację (ocieplenie budynku, wymiana okien, drzwi, bram garażowych), dokumentację projektową i ekspertyzy.

Czy można przeprowadzić modernizację bez wymiany źródła ciepła?

Jest to możliwe jeśli budynek posiada już efektywne źródło ciepła spełniające warunki programu. Wówczas modernizacja może obejmować montaż wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła, ocieplenie przegród budowlanych, wymianę okien i drzwi, dokumentację techniczną i ekspertyzy, przy czym wiąże się to z koniecznością osiągnięcia określonych wskaźników wymaganych programem i ustalonych w audycie energetycznym.

Czyste powietrze 2025 - audyty energetyczne obowiązkowe

Audyt energetyczny jest obowiązkowy, a wymagany jest przed rozpoczęciem inwestycji. Dokument podsumowujący audyt energetyczny jest obowiązkowym załącznikiem do wniosku o dofinansowanie, określającym rodzaj i zakres przedsięwzięcia, który będzie wymagany do zrealizowania w celu uzyskania dotacji świadectwo charakterystyki energetycznej po zakończeniu przedsięwzięcia.

Jakie koszty kwalifikowane można pokryć z dotacji?

Dotację można dostać na wymianę źródła ciepła i termomodernizację, w tym na wymianę kopciucha, czyli nieefektywnego źródła ciepła na paliwo stałe na nowe efektywne i ekologiczne źródło ciepła, modernizację instalacji grzewczej, ocieplenie budynku, wymianę okien i drzwi, zakup rekuperacji, czyli wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła, audyt energetyczny, świadectwo charakterystyki energetycznej.

Czyste powietrze 2025 - jakie są obowiązki wnioskodawcy?

Aby otrzymać dotację, wnioskodawca musi wykonać audyt energetyczny przed rozpoczęciem inwestycji. Dokument podsumowujący audyt energetyczny należy dołączyć do wniosku o dofinansowanie. Po zakończeniu przedsięwzięcia przedstawić świadectwo charakterystyki energetycznej, które potwierdzi spełnienie wymogów programu, wykonać cały zakres prac wskazany w dokumencie podsumowującym audyt. Trzeba pamiętać, że po realizacji inwestycji w budynku nie może być użytkowane źródło ciepła niższej klasy niż 5.

Możliwe jest prefinansowanie inwestycji

Prefinansowanie do 35 proc. kosztów jest możliwe tylko za pośrednictwem operatora i jest dostępne w najwyższym i podwyższonym poziomie dofinansowania.

NFOŚiGW dysponuje budżetem Krajowego Planu Odbudowy (13,9 mld zł) oraz środkami z Funduszy Europejskich na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko (7,9 mld zł). Nowy nabór wniosków od 31 marca 2025 r. finansowany jest ze środków Funduszu Modernizacyjnego (10 mld zł). Są to bezzwrotne dotacje. Program obejmuje lata 2018–2032. Umowy z beneficjentami podpisywane będą do 31 grudnia 2030 r. Środki będą wydatkowane przez WFOŚiGW do 31 grudnia 2032 r.

Będzie okres przejściowy. Co z kotłami gazowymi i pompami ciepła?

Od 31 marca 2025 r. przez cztery miesiące można uzyskać dotację na koszty kwalifikowane poniesione od 28 maja 2024 r., przy czym wnioski muszą być zgodne z nowym programem (przewidziano kilka odstępstw od nowych zasad). Okres przejściowy został wprowadzony, ponieważ nie wszyscy zdążyli złożyć wnioski o dofinansowanie inwestycji, po tym jak nagle wstrzymano nabór pod koniec listopada 2024 r. i ogłoszono, że program wróci na nowych zasadach. Najwięcej pytań dotyczyło kotłów gazowych. Od 2025 r. nie można już składać wniosków o dofinansowanie takich urządzeń, ale ci, którzy zakupili te urządzenia w 2024 r. teoretycznie powinni jeszcze otrzymać dotacje. NFOŚiGW z jednej strony podkreśla, że kotły gazowe nie są kosztem kwalifikowanym w nowej wersji programu, ale z drugiej uspokaja, że dla osób, które dokonały takiej inwestycji w 2024 r. i nie zdążyły złożyć wniosku, przewidziano odrębny nabór.