Po wysadzeniu tamy na Dnieprze elektrownia atomowa w Zaporożu może mieć kłopoty

Wysadzenie przez Rosjan tamy w Nowej Kachowce u ujścia Dniepru do Morza Czarnego nie będzie pociągało za sobą bezpośrednich konsekwencji dla największej elektrowni jądrowej w Europie w Zaporożu. Pośrednie jednak - jak najbardziej. Eksperci studzą emocje.

Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej podkreśla, że są obawy o przyszłość elektrowni Zaporoże w kolejnych latach. Woda zgromadzona w Nowej Kachowce była wykorzystywana jako element chłodzenia tej elektrowni. Nie niesie to jednak bezpośrednich zagrożeń dla importu energii z Ukrainy do Polski. 

Stanowisko agencji energii atomowej

Zdaniem ekspertów ukraińskich i ONZ zniszczenie zapory Nowa Kachowka nie stanowi bezpośredniego zagrożenia dla bezpieczeństwa elektrowni jądrowej Zaporoże znajdującej się dalej w górę rzeki - ale będzie miało długoterminowe implikacje dla jej przyszłości, w momencie, kiedy będzie mogła ona wrócić do pełnej pracy.

Czytaj więcej

Konflikty zbrojne

Potop po wysadzeniu tamy zalewa nie tylko Ukraińców. Rosjanie chcieli dokonać tylko niewielkiej eksplozji?

Zniszczenie prawie połowy tamy w Nowej Kachowce na Dnieprze wywołało pięciometrową falę powodziow...

Uszkodzenie zapory nie wpływa na bezpośrednią pracę elektrowni, ponieważ reaktory elektrowni są chłodzone przez systemy bezpieczeństwa znajdujące się na terenie samej elektrowni, a więc przez rezerwowy zbiornik. Brak wody chłodzącej w podstawowych układach wody chłodzącej na dłuższą metę spowodowałby stopienie paliwa i awarie systemów generatorów diesla. „Jednak nasza obecna ocena jest taka, że nie ma bezpośredniego zagrożenia dla bezpieczeństwa zakładu” – czytamy w komunikacie agencji.

Ukraiński operator elektrowni jądrowych, Energoatom, w wydanym oświadczeniu stwierdza, że sytuacja w elektrowni jądrowej w Zaporożu jest „pod kontrolą”, a Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej na miejscu monitoruje sytuację. Jak dotychczas nie było „bezpośredniego zagrożenia bezpieczeństwa jądrowego ”.

Istnieją jednak długoterminowe obawy, zarówno dotyczące bezpieczeństwa, jak i możliwości ponownego uruchomienia elektrowni w nadchodzących latach. Obecnie działa ona na minimum mocy. Jest pod kontrolą okupantów z Rosji. Reaktory zostały wygaszone, bowiem znajdują się na linii frontu, a sieci elektroenergetyczne wyprowadzające energię są uszkodzone i są pod ciągłym ostrzałem. Pięć z sześciu reaktorów znajduje się w stanie „wyłączenia” lub jest wyłączona i schładzana, a jeden znajduje się w stanie „gorącego wyłączenia”, utrzymywanego w temperaturze 200-250°C, aby łatwiej było go ponownie uruchomić, jeśli pozwolą na to warunki. Dostarcza ciepło zimą do sąsiedniego miasta Energodar.

W podobnym tonie co Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej brzmią opinie polskich ekspertów.

Bez zagrożenia

Obawy dotyczące zagrożenia dla elektrowni jądrowej studzi prof. Konrad Świrski z Politechniki Warszawskiej. „Dla bezpieczeństwa reaktorów kluczowe jest stałe źródło zasilania pomp tłoczących wodę w obiegu pierwotnym reaktora. Ewentualny ubytek wody ze zbiornika z tama można uzupełnić z innych źródeł Zagrożenia jądrowego więc nie było i nie ma” – wyjaśnia. Niepokojący jest jednak fakt, że Rosjanie przekraczają kolejną barierę bezpieczeństwa energetycznego. „Wysadzenie tamy pokazuje, że Rosjanie nie oddadzą elektrowni jądrowej w Zaporożu pokojowo, ale pozostawić mogą pułapki, uszkodzenia, które nie pozwolą na jej szybkie ponownie uruchomienie, a może nawet celowo poważnie uszkodzić reaktory” – mówi.  

Obawy o braki mocy po wojnie

Prof. Świrski wskazuje na inne niebezpieczeństwo dla systemu energetycznego Ukrainy. „Na Dnieprze poza Nową Kachowką jest kilka innych elektrowni wodnych o łącznej mocy nawet kilku tys. MW. Przerwanie tamy może zakłócić prace tych elektrowni i jeszcze bardziej obniżyć możliwości produkcji energii na Ukrainie” – mówi.

Maciej Zaniewicz, analityk Forum Energii uspokaja, że bezpośredniego zagrożenia dla elektrowni jądrowej w Zaporożu nie ma, ponieważ jest ona wyposażona w kilka zapasowych systemów bezpieczeństwa, które właśnie teraz zdają egzamin. – Jak informują Ukraińcy, poza zbiornikiem rezerwowym przy samej elektrowni, system bezpieczeństwa dopełniają rękawy i pompy, który które służą do poboru wody do chłodzenia elektrowni z innych zbiorników wodnych. Niemniej działanie Rosjan to kolejne naruszenie następnego elementu bezpieczeństwa – mówi. Wskazuje, że na ten moment nie ma żadnego zagrożenia dla pracy elektrowni jak dla całego systemu energetycznego. – Oba obiekty, a więc elektrownia na zaporze jak i sama elektrownia jądrowa w Zaporożu są poza kontrolą ukraińską. Na dłuższą metę jednak brak zapory to duży problem dla normalnej pracy elektrowni jądrowej  przy pełnej mocy. Woda zgromadzona przez zaporę w Zbiorniku Kachowskim służyła do chłodzenia elektrowni jądrowej – mówi. Obecnie obiekt jest praktycznie wyłączony z pracy. – Rezerwowe punkty poboru wody nie wystarczą jednak do chłodzenia elektrowni podczas normalnej pracy – dodaje Zaniewicz. Z kolei sama elektrownia na zaporze, przed inwazją, bilansowała  ukraiński system energetyczny. W czasie wojny zapotrzebowanie na prąd spadło w Ukrainie o 30 – 40 proc. – Brak tych dwóch elektrowni nie stanowi obecnie zagrożenia dla energetycznego systemu Ukrainy. Jeśli jednak wojna się skończy i ruszy odbudowa, to Ukraina będzie pozbawiona największej, stabilnej elektrowni jądrowej i ważnej jednostki bilansującej. Samo Zaporoże zabezpieczało 20 proc. potrzebny Ukrainy na prąd – dodaje.

Import taniego prądu z Ukrainy do Polski oddala się

Od maja działa także połączenie elektroenergetyczne Rzeszów – Chmielnicka, która docelowo miało pozwolić na import energii z ukraińskich elektrowni jądrowych do Polski. Połączenie powstało niezależnie od działającego od lat mostu energetycznego między oboma krajami. Polski system energetyczny dotychczas był połączony jedynie z ukraińską elektrownią węglową Dobrotwór. Nowa linia miała to zmienić, jednak w związku z trwającą agresją i wzmożonymi od maja atakami rakietowymi, Ukraińcy mieli poinformować stronę polską o ograniczeniu dostępności energii w godzinach szczytu. Eksport jest śladowy, ale nie jest to bezpośrednio związane z wysadzeniem tamy w Nowej Kachowce, a raczej problemami w zapewnieniu dostaw energii na samej Ukrainie.

Podobnego zdania co prof. Świrski i Zaniewicz jest jest Mariusz Marszałkowski, redaktor naczelny portalu Polon, zajmującego się m.in. tematyką wschodnią. Wysadzenie tamy w Nowej Kachowce nie będzie miało negatywnego wpływu na funkcjonowanie Zaporoskiej Elektrowni Jądrowej, gdyż ta, de facto od marca 2022 toku nie funkcjonuje. Tylko jeden z sześciu bloków elektrowni znajduje się w rezerwie w celu podtrzymania podstawowych „funkcji życiowych” elektrowni takich jak chłodzenie wyłączony reaktorów. Tą funkcje zresztą wspiera lokalna elektrociepłownia w Energodarze. „Wysadzenie tamy będzie miało oczywiście negatywny wpływ na cały system elektroenergetyczny na Ukrainę po ustaniu działań zbrojnych i ewentualnym przywróceniu terenów okupowanych pod kontrole Ukrainy. Zarówno w kontekście działania samej elektrowni jądrowej ale i największej w kraju elektrowni wodnej w Nowej Kachowce. To jednak kwestia przyszłych działań związanych z odbudową Ukrainy” – mówi.

 Długofalowo również zniszczenie zapory na Dnieprze będzie miało negatywne konsekwencje dla planów eksportu energii elektrycznej z Ukrainy do np. Polski. „Ukraińska energetyka jest zdewastowana przez ciągle rosyjskie ataki rakietowe, zaś zapotrzebowanie na energię elektryczną ba Ukrainie będzie rosło w najbliższych miesiącach m.in z powodu wysokich temperatur w sezonie letnim i większej konsumpcji energii.” – wskazuje Marszałkowski.

Prof. Świrski pytany o to, jak to wpłynie na możliwości eksportowe energii do Polski, na co liczyły polskie firmy jak Orlen i  Synthos podkreślił, że na razie to Ukraina będzie potrzebować importu energii. „Nie wiemy do kogo będzie należeć elektrowni w Zaporożu, największa elektrownia jądrowa w Europie, nie wiemy do koło będą należeć centra przemysłowe, które były dużymi konsumentami energii. Jest za dużo pytań, a odpowiedzi póki trwa wojna nie poznamy” – kończy.