Polska kolej wjeżdża na zielone tory i przyspiesza transformację

Dzięki programowi „Zielona kolej” i rozwojowi transportu niskoemisyjnego możemy być liderem w tej dziedzinie w UE

Publikacja: 26.11.2020 22:17

Polska kolej wjeżdża na zielone tory i przyspiesza transformację

Foto: energia.rp.pl

Krajowa branża kolejowa łączy siły, by wspólnie pracować nad tym, jak oszczędniej, efektywniej i bardziej ekologicznie przewozić pasażerów i towary po torach. Pomimo pandemii koronawirusa Centrum Efektywności Energetycznej Kolei, które współtworzą przewoźnicy, zarządcy i operatorzy infrastruktury, instytucje naukowe oraz organizacje branżowe, nie zwalnia tempa. Inicjatywa zatacza coraz szersze kręgi – same podmioty wchodzące w skład rady programowej CEEK to firmy odpowiedzialne w sumie za 95 proc. zużycia energii w branży, a plan wykorzystania odnawialnych źródeł energii do zasilania infrastruktury kolejowej wchodzi właśnie w etap realizacji.

– PKP Energetyka łączy dwa światy: energetyczny i kolejowy. Działając na obu tych polach, chcemy wziąć na siebie odpowiedzialność wspierania przechodzenia kolei w kierunku zeroemisyjności. To proces obejmujący dwa obszary: transformację firm kolejowych na neutralne dla środowiska oraz zmianę zasilania pociągów na energię pochodzącą z OZE. W uruchomionym w tym roku projekcie „Zielona kolej” zakładamy, że do 2030 r. możliwe jest osiągnięcie poziomu 85 proc. energii z OZE w całości energii zużywanej na sieci trakcyjnej – wyjaśnia Wojciech Orzech, prezes PKP Energetyka. Spółka szacuje, że stworzenie zeroemisyjnej kolei będzie wymagało realizacji projektów o łącznej wartości nawet do 10 mld zł.

Wspólne cele

Strategicznym celem, który zobowiązali się realizować wszyscy członkowie CEEK, jest redukcja zużycia energii o łącznie 1,2 TWh w ciągu dekady. Pozwoli to na obniżenie emisji CO2 o ponad 1 mln ton. Uczestnicy inicjatywy wskazują trzy obszary, w których realizują program efektywności energetycznej: odzyskiwanie energii w trakcie hamowania pojazdów, stworzenie wspólnego standardu energooszczędnej, ekonomicznej jazdy, a także wymianę doświadczeń dotyczących budowy instalacji fotowoltaicznych na obiektach czy terenach kolejowych. Istotne jest także efektywne zarządzanie wykorzystywaną energią, np. jeśli chodzi o punkty oświetleniowe infrastruktury kolejowej czy sygnalizację. Już dziś wdrażane są kolejne programy na tym polu, jak choćby przestawienie się na oświetlenie LED.

W trakcie prac nad efektywnością energetyczną branży okazało się, że tak naprawdę najważniejszy jest sposób zasilania kolei. Dlatego w ciągu ostatniego roku działania CEEK priorytetowym projektem stał się program „Zielona kolej”, który umożliwi zasilanie polskiej kolei w zdecydowanej większości z OZE. – Kolej musi być oparta na zielonych źródłach energii, aby wzmocnić swoją konkurencyjność i przyciągnąć nowych pasażerów w długoterminowej perspektywie – mówi Janusz Malinowski, przewodniczący prezydium Rady Programowej CEEK, prezes Łódzkiej Kolei Aglomeracyjnej.

Zmiana źródeł zasilania wpłynie też bezpośrednio na redukcję zużycia energii produkowanej z paliw konwencjonalnych – docelowo o ponad 2 TWh rocznie. Inicjatywa ta pomoże nie tylko zmniejszyć emisję gazów cieplarnianych, ale stanowić będzie również narzędzie do pobudzania małych i średnich przedsiębiorców czy zrzeszeń rolników do budowy lokalnych źródeł energii, co może być szczególnie istotne w dobie odbudowy gospodarki po kryzysie wywołanym pandemią.

Od pomysłu do wdrożenia

Program „Zielona kolej” to także dążenie do neutralności środowiskowej samych firm kolejowych, które chcą korzystać z OZE na własne potrzeby. Pod koniec października PKP Energetyka podpisała list intencyjny w tej sprawie z PKP Cargo. – Jesteśmy członkiem międzynarodowego porozumienia firm kolejowych, dążymy do tego, aby w 2030 r. 30 proc. ładunków było wożonych pociągami. To bardzo ambitny cel, możliwy do osiągnięcia, jeśli kolej stanie się jeszcze bardziej efektywna energetycznie i przyjazna środowisku. Stąd pomysł na pracę nad wykorzystaniem energii ze słońca i wiatru do zasilania naszej infrastruktury. Będziemy dążyć do tego, by za kilka lat PKP Cargo stało się samowystarczalne, jeśli chodzi o zasilanie budynków – zapewnia Czesław Warsewicz, prezes PKP Cargo. Firmy chcą współpracować przy stworzeniu najbardziej efektywnych i innowacyjnych rozwiązań, które umożliwią operatorowi kolejowych przewozów towarowych wykorzystywanie energii elektrycznej wyprodukowanej z zielonych instalacji do zasilania budynków czy bocznic.

– Przechodzimy od fazy koncepcyjnej do wdrożeniowej – komentuje prezes Wojciech Orzech. W tym celu PKP Energetyka powołała w firmie specjalną jednostkę biznesową odpowiedzialną za realizację planu i uruchomienie strumienia inicjatyw dotyczących odnawialnych źródeł energii. – Zaczęliśmy od siebie. Nasze podstacje zasilające kolej będą samowystarczalne energetycznie dzięki panelom fotowoltaicznym instalowanym na dachach. To są realne korzyści z zielonych rozwiązań. Wiemy, jak je skutecznie wprowadzać, i zachęcamy do działania inne podmioty. Dołączyło do nas PKP Cargo, które też chce wykorzystywać OZE do zasilania swojej infrastruktury. Rozmawiamy z kolejnymi firmami – zapewnia prezes PKP Energetyka.

W ramach podpisanego listu intencyjnego firmy zobowiązują się do wymiany informacji niezbędnych do przygotowania planu i realizacji inwestycji związanych z energetyką prosumencką i odnawialną. Pierwszy etap związany z dopasowaniem instalacji prosumenckich rozpocznie się jeszcze w tym roku. Kolejne kroki współpracy związane z uruchomieniem większych instalacji OZE przeznaczonych na cele własne PKP Cargo planowane są w kolejnych latach.

Kluczowa dekarbonizacja

Firma doradcza McKinsey przekonuje, że Polska może osiągnąć neutralność klimatyczną do 2050 r. Emisje w Polsce powstają głównie w pięciu sektorach i obszarach gospodarki: przemyśle, transporcie, użytkowaniu budynków, rolnictwie i energetyce. Eksperci przekonują, że aby do 2050 r. osiągnąć neutralność emisyjną, konieczne są działania we wszystkich tych obszarach.

– Przestawienie kolei na zeroemisyjność może wygenerować efekt popytowy w postaci nowego ruchu zarówno towarowego, jak i pasażerskiego. Już teraz istnieją firmy, a w perspektywie roku 2030 szacujemy, że będzie ich w Polsce 15–25 proc., które będą kierować się zeroemisyjnością przy wyborze środka transportu swoich towarów. Także pasażerowie chcą być bardziej eko. Badania skłonności zakupowych pokazują, że każde kolejne pokolenie Polaków w coraz większym stopniu jest za neutralnością klimatyczną i tym kieruje się w wyborze towarów i usług. Dotyczy to także wyboru środka transportu. Dodatkowo efekt zmiany miksu energetycznego, czyli uniknięcie korzystania z emisyjnych źródeł, dla obecnego ruchu może spowodować uniknięcie emisji w sumie nawet ponad 7,3 mln ton CO2 rocznie, które nie pojawią się w atmosferze w perspektywie 2030 r. – przekonuje Maciej Kalbarczyk z warszawskiego biura McKinsey & Company.

Ekspert dodaje, że w przeliczeniu na pasażera już dziś pociągi są zdecydowanie mniej emisyjne niż autobusy czy samochody. – To wszystko oznacza, że kolej, pomimo obecnej percepcji najbardziej zrównoważonego środka transportu, może wciąż odegrać znaczącą rolę w redukcji emisji sektora transportowego – twierdzi Kalbarczyk.

Kolej łączy Europę

Transformacja branży kolejowej dotyczy nie tylko Polski, ale też całej Europy i wpisuje się w unijną koncepcję Zielonego Ładu w obszarze transportu. Ponieważ transport odpowiada za jedną czwartą emisji gazów cieplarnianych w UE, będzie on odgrywał kluczową rolę w osiągnięciu neutralności klimatycznej – do 2050 r. wielkość emisji w sektorze transportu ma spaść o 90 proc. Żeby wesprzeć realizację unijnych celów w tym obszarze, Komisja Europejska zaproponowała, by rok 2021 był Europejskim Rokiem Kolei. Komisja podkreśliła, że kolej, jako jeden z najbardziej zrównoważonych i najbezpieczniejszych środków transportu, które posiadamy, będzie odgrywać ważną rolę w przyszłym europejskim systemie mobilności. Transport kolejowy jest nie tylko przyjazny dla środowiska i energooszczędny – jest on również jedynym rodzajem transportu, który od 1990 r. niemal stale obniża poziom emisji CO2, jednocześnie odnotowując wzrost przewozów.

Ustanowienie Europejskiego Roku Kolei ma się przyczynić do zwiększenia tempa modernizacji kolei, co jest niezbędne, aby uczynić ją bardziej popularną alternatywą dla mniej zrównoważonych rodzajów transportu.

Polska liderem zmian

Do neutralności klimatycznej dążą przewoźnicy w całej Europie. Francuski Alstom stawia na pociągi napędzane wodorem. Na początku października firma poinformowała o pozytywnym wyniku testu takiego pociągu w Holandii. Z kolei niemiecki Deutsche Bahn systematycznie zwiększa udział zielonej energii wykorzystywanej do zasilania sieci trakcyjnej. Do 2038 r. sieć ta ma już być w pełni „zielona”, a cała grupa neutralna klimatycznie do 2050 r.

Prof. Dieter Helm z Oxford Uniresity przekonuje, że cały sektor transportowy powinien zmierzać w kierunku elektryfikacji i oparcia na OZE, w tym także branża kolejowa. – Jeśli kolej będzie napędzana energią z odnawialnych źródeł, to da nam to możliwość przewożenia dużej liczby pasażerów i ogromnych ładunków bez dodatkowych emisji. W Polsce w transporcie szynowym jest realizowany sektorowy program „Zielona kolej”, w który zaangażowani są zarówno przewoźnicy, jak i dystrybutor energii. Dzięki temu programowi rozwoju transportu niskoemisyjnego Polska może być europejskim liderem w tej dziedzinie – podkreśla Helm.

Krajowa branża kolejowa łączy siły, by wspólnie pracować nad tym, jak oszczędniej, efektywniej i bardziej ekologicznie przewozić pasażerów i towary po torach. Pomimo pandemii koronawirusa Centrum Efektywności Energetycznej Kolei, które współtworzą przewoźnicy, zarządcy i operatorzy infrastruktury, instytucje naukowe oraz organizacje branżowe, nie zwalnia tempa. Inicjatywa zatacza coraz szersze kręgi – same podmioty wchodzące w skład rady programowej CEEK to firmy odpowiedzialne w sumie za 95 proc. zużycia energii w branży, a plan wykorzystania odnawialnych źródeł energii do zasilania infrastruktury kolejowej wchodzi właśnie w etap realizacji.

Pozostało 93% artykułu
Walka o klimat
Mieszkańcy mogą zobaczyć, że smog otacza nie tylko sąsiadów
Walka o klimat
Biznes czeka energetyczna rewolucja
Walka o klimat
Firmy przed odpadową rewolucją
Walka o klimat
Przywracanie miastom zieleni to nie tylko frajda dla oczu
Materiał Promocyjny
Przewaga technologii sprawdza się na drodze
Walka o klimat
Ceny będą niższe, jeżeli konsumenci odpowiednio posegregują odpady
Materiał Promocyjny
Transformacja w miastach wymaga współpracy samorządu z biznesem i nauką