Materiał Partnera: Santander Bank Polska

Współczesny świat stawia przed przedsiębiorstwami wyzwania związane z ochroną środowiska i zrównoważonym rozwojem. Jednym z głównych obszarów, w których firmy odgrywają istotną rolę, jest dekarbonizacja, czyli redukcja emisji dwutlenku węgla. Dotyczy to głównie emisji, które powstają poprzez eksploatację paliw kopalnych.

Dlaczego dekarbonizacja jest konieczna

Redukcja emisji CO2 nie tylko przyczynia się do ochrony środowiska, ale również może przynieść firmom korzyści: finansowe, reputacyjne i technologiczne. Presja regulacyjna oraz oczekiwania inwestorów sprawiają, że coraz więcej spółek zobowiązuje się do redukcji emisji gazów cieplarnianych. Cele te, średnio- i długoterminowe, najczęściej obejmują redukcję emisji o 30–50 proc. do 2030 r. oraz neutralność klimatyczną do 2050 r.

Kluczowym aspektem takich zobowiązań powinna być ich zgodność z celami paryskiego porozumienia klimatycznego. Możliwa jest weryfikacja, czy cele spółek rzeczywiście przyczyniają się do ograniczenia globalnego ocieplenia do poziomu +1,5°C. Np. dzięki metodom analitycznym, takim jak inicjatywa Science Based Targets (SBTi). Powstaje jednak pytanie, jak ocenić, czy dane przedsiębiorstwo rzeczywiście ma szansę zrealizować te ambitne założenia?

Szacuje się (Oxford Net Zero), że 65 proc. rocznych przychodów 2000 największych firm świata objętych jest obecnie celem Net Zero 2050. Pokazuje to, że neutralność klimatyczna staje się korporacyjną normą. Jednocześnie w ciągu ostatniego roku zaobserwowano niewiele oznak poprawy w strategiach przedsiębiorstw w kierunku redukcji emisji. Rozbieżność między deklaracjami spółek a ich rzeczywistymi działaniami (ang. credibility gap) prowadzi do powstawania nowych standardów w zakresie planów transformacji.

Pomocne standardy i regulacje

Zgodnie z Europejskimi Standardami Sprawozdawczości Zrównoważonego Rozwoju (ESRS) plan transformacji to dokument, który opisuje działania przedsiębiorstwa, aby łagodzić zmiany klimatu. W takim planie firma powinna wyjaśnić, jak dostosuje swoją strategię i model biznesowy, aby osiągnąć neutralność klimatyczną do 2050 r.

Jednym z najważniejszych międzynarodowych standardów w tym zakresie są wytyczne opracowane przez brytyjską inicjatywę Transition Plans Taskforce (TPT). Według TPT wiarygodny plan transformacji powinien opierać się na trzech kluczowych filarach:

1. Ambicja – plan powinien odzwierciedlać pilność działań w obliczu zmian klimatycznych. Dzięki analizie ryzyk i szans związanych ze zmianą klimatu przedsiębiorstwo może pokazać, w jaki sposób będzie chronić oraz zwiększać swoją długoterminową wartość.

2. Działanie – ambitne cele i priorytety muszą znaleźć odzwierciedlenie w konkretnych działaniach. Kluczowym elementem planu powinna być mapa drogowa ze szczegółowym harmonogramem, który spółka planuje zrealizować w krótkim, średnim i długim okresie.

3. Odpowiedzialność – realizacja planu powinna być nadzorowana na najwyższym szczeblu i w pełni zintegrowana z ogólną strategią korporacyjną. Rola zarządu w nadzorowaniu działań powinna być jasno określona, a postępy w realizacji regularnie publikowane w raportach rocznych.

Ważnym elementem wiarygodnego planu transformacji jest eliminacja długoterminowego uzależnienia od działalności i aktywów, które generują wysokie emisje gazów cieplarnianych. Spółki powinny uwzględniać cykl życia takich aktywów oraz wskazać konkretne nakłady inwestycyjne konieczne do transformacji.

Transition Plans Taskforce (TPT) to inicjatywa powołana na zlecenie rządu brytyjskiego, aby wspierać standaryzację planów transformacji. Analogiczne potrzeby identyfikowane są również w innych krajach. W Unii Europejskiej obowiązek ujawniania informacji o planach transformacji został zapisany m.in. w Europejskich Standardach Sprawozdawczości Zrównoważonego Rozwoju.

Podejście sektora finansowego do transformacji

Wiarygodne strategie dekarbonizacyjne są ważne nie tylko z perspektywy regulatorów i ustawodawców. Rynek finansowy coraz bardziej przygląda się temu zagadnieniu ze względu na własne zobowiązania klimatyczne. Dla wielu inwestorów kwestia redukcji emisji gazów cieplarnianych znalazła stałe miejsce w procesie podejmowania decyzji inwestycyjnych. Spółki, które nie publikują informacji związanych z klimatem, mogą być postrzegane jako bardziej ryzykowne. Z kolei firmy, które mają kompleksową strategię dekarbonizacyjną, mogą być uznawane za bardziej stabilne i przewidywalne.

Przykładem szerokiej akcji inwestorskiej dla działań klimatycznych jest Climate Action 100+. To globalna inicjatywa, która ma skłonić największych światowych emitentów do przeciwdziałania zmianom klimatu. Organizacja ta analizuje plany transformacji największych globalnych firm i interweniuje w spółkach, gdzie brakuje postępu w tym zakresie.

Neutralność klimatyczna do 2050 r. to standard również w sektorze bankowym, który ma swoją specyfikę. Wewnętrzny ślad węglowy banków (m.in. zużycie energii czy eksploatacja obiektów i pojazdów) jest stosunkowo niewielki w stosunku do poziomu emisji w ich łańcuchu wartości. Kluczowe znaczenie mają emisje finansowane, czyli emisje generowane przez klientów portfela kredytowego. W rezultacie jedyną drogą do dekarbonizacji banków, jest wspieranie dekarbonizacji ich klientów.

Banki coraz częściej monitorują postępy dekarbonizacyjne przedsiębiorstw, które finansują. Podobnie jak inwestorzy, spółki, których działania odbiegają od celów klimatycznych banku, mogą być postrzegane jako bardziej ryzykowne. Natomiast firmy z wiarygodnymi planami transformacji mogą liczyć na łatwiejszy dostęp do kapitału.

Zrównoważone finansowanie

Plany transformacji mogą również odegrać ważną rolę w pozyskiwaniu środków na finansowanie transformacji. Dla wielu firm przejście na model biznesowy w pełni neutralny klimatycznie i przyjazny środowisku jest procesem stopniowym, który wymaga etapów przejściowych. Dlatego, oprócz finansowania typowo „zielonych” inwestycji, rynek dostrzega również potrzebę wsparcia działalności, które obecnie jeszcze takie nie są, ale mają realną perspektywę „zazielenić się” w przyszłości.

Chociaż w unijnych ramach prawnych nie ma jeszcze definicji pojęcia finansowania transformacji, należy go rozumieć jako finansowanie poprawy efektywności klimatycznej. Aby jednak banki mogły ocenić, które finansowania rzeczywiście wspierają transformację, potrzebują odpowiednich informacji. Wiarygodne plany transformacji, w których spółki wyraźnie komunikują cele i działania klimatyczne oraz związane z nimi potrzeby finansowe, pomogą instytucjom finansowym w podejmowaniu decyzji.

Kolejnym pomocnym rozwiązaniem dla firm, które aktywnie zarządzają kwestiami środowiskowymi, może być kredyt powiązany z realizacją celów zrównoważonego rozwoju (sustainability-linked loan). Tego typu kredyt wyróżnia się preferencyjnym oprocentowaniem dla przedsiębiorstw, które osiągają wcześniej określone cele związane ze zrównoważonym rozwojem. Cele te często wpisują się w plany transformacji, ponieważ obejmują kwestie takie, jak redukcja emisji dwutlenku węgla, poprawa efektywności energetycznej czy większe wykorzystanie energii odnawialnej. Bank Santander oferuje kompleksowe doradztwo przy takim rodzaju finansowania.

Jak zbudować wiarygodny plan transformacji przedsiębiorstwa

Pierwszym krokiem jest policzenie emisji generowanych przez firmę. Tylko dokładna analiza pozwala zidentyfikować największe źródła emisji, wyznaczyć cele redukcyjne i opracować skuteczną strategię działań dekarbonizacyjnych. Duże spółki giełdowe często dysponują już odpowiednimi narzędziami i systemami do liczenia emisji. Natomiast mniejsze i średnie przedsiębiorstwa mogą skorzystać ze specjalnych kalkulatorów śladu węglowego, takich jak ten udostępniany przez nasz bank. Kalkulator jest bezpłatny i prosty w użyciu. Narzędzie umożliwia obliczenie emisji ekwiwalentu CO2 w Zakresie 1 i 2, czyli takich, które pochodzą bezpośrednio z działalności organizacji.

Warto spojrzeć na plany transformacji w szerszym kontekście niż tylko obowiązki raportowe. Dobrze przemyślane planowanie oraz umiejętna prezentacja danych mogą pomóc w budowaniu długoterminowej strategii i umacnianiu przewagi konkurencyjnej. Plany transformacji to również skuteczne narzędzie komunikacyjne – pozwala firmie przedstawić wyniki swoich analiz i działań związanych ze zmianami klimatycznymi. Tego rodzaju informacje cieszą się rosnącym zainteresowaniem ze strony banków, inwestorów, jak i klientów.

Marta Wilczyńska-Barbosa – ekspert ds. ESG, Bankowość Korporacyjno-Inwestycyjna, Santander Bank Polska

Katarzyna Ocharska –dyrektor ds. ryzyka ESG, Pion Zarządzania Ryzykiem, Santander Bank Polska

Materiał Partnera: Santander Bank Polska