W stronę domykania obiegu

Świadome działanie na rzecz ochrony zasobów Ziemi oznacza racjonalną gospodarkę odpadami i maksymalne ponowne wykorzystanie użytych surowców w modelu cyrkularnym.

Publikacja: 05.04.2024 09:00

Zgodnie z założeniami Europejskiego Zielonego Ładu do 2050 r. Unia ma się stać neutralna klimatycznie, a gospodarka ma się rozwijać w sposób zrównoważony. Aby osiągnąć ten ambitny cel, niezbędna jest transformacja wielu obszarów naszego życia: energetyki, przemysłu wydobywczego, budownictwa, transportu i mobilności, gospodarki odpadowej, rolnictwa, zarządzania wodą itp.

Przestawienie gospodarki na zrównoważone tory wymaga fundamentalnej zmiany myślenia o sposobie korzystania z zasobów planety. Dotychczas w historii ludzkości obowiązywał model linearny: zasoby pozyskiwano, wykorzystywano, a gdy nie były już potrzebne – wyrzucano. Dziś to myślenie zmienia się w stronę gospodarki obiegu zamkniętego (GOZ) i ochrony ziemi przed degradacją. Zakłada ona współdzielenie, renowację, naprawę, ponowne użycie i recykling – wszystko to, co pozwala efektywnie wykorzystać produkt i jak najbardziej wydłużyć cykl jego życia, łącznie z ograniczeniem odpadów i ponownym wykorzystaniem surowców.

W uproszczeniu chodzi o oszczędność materiałów, energii i wody – tak aby zużywać jak najmniej surowców i paliw pierwotnych, a zarazem jak najmniej marnować i wyrzucać. Wymaga to m.in. przekonania mieszkańców i przedsiębiorców do bardziej racjonalnego postępowania z odpadami oraz świadczenia usług i produkcji dóbr.

Istotnym elementem transformacji gospodarki w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ) jest zracjonalizowanie zasad gospodarki odpadami. Pożądanym kierunkiem jest rozwój infrastruktury służącej zapobieganiu powstawania odpadów i przygotowaniu do ponownego użycia, aby zmaksymalizować ilość odpadów poddanych recyklingowi.

Z kolei jeśli chodzi o odpady, to w jednym procesie mogą one być surowcem, a w innym – źródłem energii. Komplementarnym do recyklingu komponentem GOZ jest bowiem termiczne przekształcanie odpadów połączone z odzyskiem energii. Instalacje termicznego przekształcania odpadów komunalnych (ITPOK) są formą domknięcia gospodarki odpadami w samorządach. Wykorzystują one tzw. frakcję nadsitową o dużej wartości opałowej, zwaną RDF. To odpady, których nie da się poddać recyklingowi ani skierować na składowisko, bo zakazuje tego prawo. Średnio wytwarza się ich w Polsce ok. 3–3,5 mln ton rocznie.

Obecnie ok. 1 mln ton odpadów komunalnych (resztkowych) poddawana jest termicznemu przekształceniu w ITPOK. Aby uzyskać łączną moc przerobową pozwalającą na termiczne przekształcania ok. 30 proc. odpadów komunalnych, tak jak w większości najbardziej rozwiniętych krajów UE, niezbędne są dalsze inwestycje w budowę takich instalacji. Energia z odpadów może stanowić istotny komponent miksu energetycznego, zaspokajając nawet do 10 proc. krajowego zapotrzebowania na ciepło sieciowe.

Ochrona powierzchni ziemi przed degradacją poprzez racjonalne gospodarowanie odpadami i wdrażanie idei GOZ to jedne z głównych działań Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW). Mają one odzwierciedlenie w ofercie dla samorządów m.in. w zakresie gospodarki odpadami. Dofinansowanie inwestycji w tej sferze powinno sprawić, że w kraju w najbliższych latach powstanie szereg kolejnych obiektów i systemów gospodarowania odpadami, wykorzystujących najnowocześniejsze i najbardziej ekologiczne technologie.

Programy NFOŚiGW związane z GOZ i ochroną powierzchni ziemi to m.in. „Racjonalna gospodarka odpadami” (budżet 8,7 mld zł) i „Ochrona powierzchni ziemi” (budżet ponad 134 mln zł), ale też programy spoza sfery gospodarki odpadowej, jak „Adaptacja do zmian klimatu oraz ograniczanie skutków zagrożeń środowiska”, „Systemy gospodarowania wodami opadowymi na terenach miejskich” czy „Miasto z klimatem – zielono-niebieska infrastruktura”, jak i Projekt Doradztwa Energetycznego, który będzie służył doradztwem w tym zakresie.

Artykuł powstał w ramach dodatku specjalnego „Rzeczpospolitej” - 35 lat Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Partnerem dodatku jest:

Zgodnie z założeniami Europejskiego Zielonego Ładu do 2050 r. Unia ma się stać neutralna klimatycznie, a gospodarka ma się rozwijać w sposób zrównoważony. Aby osiągnąć ten ambitny cel, niezbędna jest transformacja wielu obszarów naszego życia: energetyki, przemysłu wydobywczego, budownictwa, transportu i mobilności, gospodarki odpadowej, rolnictwa, zarządzania wodą itp.

Przestawienie gospodarki na zrównoważone tory wymaga fundamentalnej zmiany myślenia o sposobie korzystania z zasobów planety. Dotychczas w historii ludzkości obowiązywał model linearny: zasoby pozyskiwano, wykorzystywano, a gdy nie były już potrzebne – wyrzucano. Dziś to myślenie zmienia się w stronę gospodarki obiegu zamkniętego (GOZ) i ochrony ziemi przed degradacją. Zakłada ona współdzielenie, renowację, naprawę, ponowne użycie i recykling – wszystko to, co pozwala efektywnie wykorzystać produkt i jak najbardziej wydłużyć cykl jego życia, łącznie z ograniczeniem odpadów i ponownym wykorzystaniem surowców.

Surowce i Paliwa
Ślimaczą się prace na największym złożu metali ziem rzadkich Rosji. Putin wściekły
Surowce i Paliwa
Ekolodzy protestują przeciwko kopalni litu. „Nie można uratować niszcząc bioróżnorodność”
Surowce i Paliwa
Kończy się czas na przyjęcie nowych norm jakości węgla. Zależy od tego 9 mld euro
Surowce i Paliwa
Załamanie produkcji stali, żeliwa i rur w Rosji. Huty oligarchów tracą zyskowne rynki
Materiał Promocyjny
Klimat a portfele: Czy koszty transformacji zniechęcą Europejczyków?
Surowce i Paliwa
Orlen podpisał umowę kredytową o wartości 2 mld euro