Wyzwanie: transformacja energetyczna

NFOŚiGW aktywnie włącza się w działania prowadzące polską gospodarkę w stronę neutralności klimatycznej. Tylko w ciągu dekady w szeroko rozumianą transformację energetyki fundusz planuje zainwestować nawet 180 mld zł.

Publikacja: 05.04.2024 09:00

NFOŚiGW wspiera transformację energetyczną Polski

NFOŚiGW wspiera transformację energetyczną Polski

Foto: AdobeStock

Unia Europejska, a wraz z nią i Polska, dąży do neutralności klimatycznej. Ma to nastąpić poprzez m.in. radykalne ograniczenie zużycia surowców kopalnych i większe wykorzystanie alternatywnych, odnawialnych źródeł energii (OZE) w produkcji prądu i ciepła. Celem jest jednocześnie poprawa efektywności energetycznej oraz budowa gospodarki obiegu zamkniętego (GOZ).

Tak zdefiniowany cel sprawia, że Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) coraz silniej przyjmuje rolę funduszu klimatycznego. Działania NFOŚiGW, wpisujące się w politykę klimatyczną i ekologiczną państwa, mają więc bardzo szeroki kontekst: ochrony klimatu i transformacji energetycznej.

Finansowanie przedsięwzięć w tym zakresie przez NFOŚiGW obejmuje zwłaszcza budowę nowych i modernizację istniejących źródeł energii oraz systemów energetycznych i ciepłowniczych wraz z rozbudową i modernizacją sieci, szerokie zastosowanie OZE, dalszą termomodernizację budynków, a także rozwiązania wdrażające GOZ.

Bardzo ważnym zadaniem jest wspieranie projektów rozwijających transport nisko- i zeroemisyjny, w tym upowszechnianie aut elektrycznych i infrastruktury do ich ładowania. Jednym z priorytetów pozostają innowacyjne technologie ekologiczne, dotyczące m.in. produkcji, transportu, magazynowania i wykorzystania wodoru. Wspiera je m.in. program „Innowacje dla środowiska”. Z kolei w programie „Energia plus” finansowaniem objęto budowę/przebudowę jednostek wytwarzania energii elektrycznej i cieplnej, w których do produkcji energii wykorzystuje się m.in. wodór, odnawialne źródła energii lub ciepło odpadowe.

Priorytetem NFOŚiGW jest wspieranie zmian w gospodarce, których efektem ma być transformacja energetyczna. Fundusz prowadzi więc programy dla energetyki zawodowej, ukierunkowane na transformację ciepłownictwa i promocję kogeneracji (np. „Ciepłownictwo Powiatowe”), równolegle wspiera rozwój energetyki prosumenckiej i budowę odnawialnych źródeł energii (np. „Mój Prąd”, „Moje Ciepło”, „Moja Elektrownia Wiatrowa”), w tym wspomagających autonomię energetyczną gospodarstw wiejskich (np. „Energia dla wsi”, wcześniej „Agroenergia”) przy współpracy z wojewódzkimi funduszami ochrony środowiska i gospodarki wodnej.

W najbliższej dekadzie w szeroko rozumianą transformację energetyki Narodowy Fundusz planuje zainwestować nawet 180 mld zł. Są to środki deklarowane z różnych źródeł i funduszy, które NFOŚiGW będzie przeznaczał na inwestycje.

Ogromna skala wyzwań w sektorach energetyki, ciepłownictwa i przemysłu energochłonnego, budownictwa wielorodzinnego i użyteczności publicznej oraz transportu sprawia, że NFOŚiGW tam właśnie skieruje większość środków z Funduszu Modernizacyjnego (FM). Szacowana alokacja dla Polski środków z FM wynosi ok. 26 mld zł w okresie 2021–2030 (ich wysokość jest uzależniona od ceny uprawnień do emisji CO2).

Do tej pory w ramach FM zostały zatwierdzone m.in. programy priorytetowe „Elektroenergetyka – inteligentna infrastruktura energetyczna”, „Rozwój infrastruktury elektroenergetycznej na potrzeby rozwoju stacji ładowania pojazdów elektrycznych”, „Wsparcie wykorzystania magazynów oraz innych urządzeń na cele stabilizacji sieci – program dla operatorów sieci dystrybucyjnych” „Kogeneracja dla energetyki i przemysłu”, „Kogeneracja dla ciepłownictwa”, „Kogeneracja powiatowa”, „OZE – źródło ciepła dla ciepłownictwa” czy „Digitalizacja sieci ciepłowniczych”.

NFOŚiGW zamierza także kontynuować wsparcie transformacji sektora energetyki jako operator projektowanego Funduszu Transformacji Energetyki, który będzie źródłem wsparcia dla inwestycji o największej skali. Szacowany budżet FTE ma przekraczać 78 mld zł.

W obecnej perspektywie fundusze UE skupiają się na przeciwdziałaniu zmianom klimatycznym, transformacji gospodarki w kierunku niskoemisyjnym, a także rozwoju gospodarki innowacyjnej. NFOŚiGW będzie także dysponować łącznym budżetem (z KPO i Funduszy Europejskich na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko – FEnIKS) wynoszącym ok. 10 mld euro.

Przykładem programów skierowanych do osób fizycznych jest „Czyste Powietrze”. Dotyczy on zmniejszenia emisyjności istniejących źródeł (wymiana starych „kopciuchów” na paliwa stałe) i poprawy efektywności energetycznej (działania termomodernizacyjne). Angażuje do działania wiele stron, w tym gminy, banki, organizacje społeczne i odbiorców indywidualnych. Innym przykładem zaangażowania obywateli w transformację jest program „Mój Prąd”, skierowany do osób zainteresowanych przydomową instalacją fotowoltaiczną.

Nie bez znaczenia jest kontynuacja rozpoczętego w poprzedniej perspektywie finansowej Projektu Doradztwa Energetycznego, w którym wielu beneficjentów, w tym też osoby fizyczne, chętnie korzystało z doradztwa, konsultacji, webinariów i szkoleń w zakresie poprawy efektywności energetycznej, wykorzystania odnawialnych źródeł energii, gospodarki niskoemisyjnej – zarówno w kontekście wyzwań technicznych, jak i doboru odpowiedniego źródła finansowania. Projekt Doradztwa Energetycznego, kontynuowany jako PDE 2.0, poszerzony o komponent klimatyczny, będzie również służył pomocą w aktualnej perspektywie finansowej FEnIKS.

Co niezwykle istotne w kontekście społecznego oddziaływania zmian, to fakt, że NFOŚiGW będzie uczestniczył we wdrażaniu transformacji w sposób sprawiedliwy. Chodzi o takie przejście od gospodarki wysokoemisyjnej na zeroemisyjną, które szczególny nacisk kładzie na dobrostan lokalnej ludności pod względem ciągłości zatrudnienia i środowiska, w którym żyje. Chodzi o stworzenie alternatywnych gałęzi gospodarki i zapewnienie miejsc pracy osobom, które je stracą w wyniku stopniowego zamykania przedsiębiorstw, takich jak kopalnie czy elektrownie.

Właśnie z myślą o takim podejściu w unijnym budżecie na lata 2021–2028 został wprowadzony Mechanizm Sprawiedliwej Transformacji, zestaw narzędzi finansowych, które mają wspierać regiony górnicze. Składają się na niego Fundusz Sprawiedliwej Transformacji (z budżetem 7,5 mld euro), środki z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Społecznego Plus (30–50 mld euro), Program InvestEU (gwarancje bankowe dla prywatnych inwestycji, wynoszące 45 mld euro), pożyczki z Europejskiego Banku Inwestycyjnego (dla sektora publicznego i inwestycji w infrastrukturę w wysokości 25–40 mld euro).

Artykuł powstał w ramach dodatku specjalnego „Rzeczpospolitej” - 35 lat Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Partnerem dodatku jest:

Unia Europejska, a wraz z nią i Polska, dąży do neutralności klimatycznej. Ma to nastąpić poprzez m.in. radykalne ograniczenie zużycia surowców kopalnych i większe wykorzystanie alternatywnych, odnawialnych źródeł energii (OZE) w produkcji prądu i ciepła. Celem jest jednocześnie poprawa efektywności energetycznej oraz budowa gospodarki obiegu zamkniętego (GOZ).

Tak zdefiniowany cel sprawia, że Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) coraz silniej przyjmuje rolę funduszu klimatycznego. Działania NFOŚiGW, wpisujące się w politykę klimatyczną i ekologiczną państwa, mają więc bardzo szeroki kontekst: ochrony klimatu i transformacji energetycznej.

Pozostało 89% artykułu
Surowce i Paliwa
Chiński sen Gazpromu. Rosja przyparta do muru
Surowce i Paliwa
Najbliższe dni będą bardzo ważne dla Azotów
Surowce i Paliwa
Hubert Kamola, prezes Grupy Azoty Puławy: Azoty chcą rosnąć szybciej niż rynek
Surowce i Paliwa
Popyt na ropę wzrośnie mimo transformacji
Materiał Promocyjny
Mity i fakty – Samochody elektryczne nie są ekologiczne
Surowce i Paliwa
Te paliwa jeszcze długo będą potrzebne