Fuzja Orlenu i Lotosu: lepiej późno niż wcale

Kolejna próba połączenia Orlenu i Lotosu, dwóch największych firm rafineryjnych w Polsce, wywołuje masę komentarzy i spekulacji rynkowych. Dlaczego ten temat regularnie wraca od 20 lat i nosi taki ładunek emocji? Przede wszystkim połączenie tych dwóch firm z czysto biznesowego i racjonalnego punktu widzenia jest uzasadnione. Dziwne, że do tej pory nie nastąpiło, co potwierdza tezę, że racjonalne pomysły realizowane są tylko wtedy, kiedy nie ma innego wyjścia.

WIDAĆ SYNERGIĘ

Statystycznie co trzecia fuzja podmiotów jest udana, to znaczy daje spodziewane efekty. W naszym przypadku prawdopodobieństwo sukcesu jest o wiele wyższe, gdyż połączenie operacyjne obu firm jest podręcznikowym przykładem dopasowania i oczywistych synergii biznesowych, mających konkretny wymiar kosztowy.

Te bezpośrednie synergie szacuję na około 1 mld zł rocznie. Składają się na nie:
– oszczędności w wysokości ok. 120 mln dol. na koordynacji strategii zakupu ropy, w szczególności taka koordynacja, która uniemożliwia „rozgrywanie” przez dostawców dwóch odbiorców. Przełożyłoby się to na lepszą optymalizację logistyczną i gatunkową ropy, ale niekoniecznie musi oznaczać wspólne jej zakupy;
– oszczędności ok. 200 mln zł na handlu z paliwowymi koncernami, które mają stacje w Polsce, wspólne zakupy innych towarów i usług poza ropą, dobrze uzupełniająca się sieć stacji detalicznych, niewymagająca dużych dezinwestycji.

Ponadto Lotos dysponuje przewymiarowaną nową instalacją EFRA, która może obsłużyć zapotrzebowanie Orlenu na produkty ujemnomarżowe (oleje opałowe, asfalty). Lotos ma też dużą tzw. tarczę podatkową (na ponad 2 mld zł), spowodowaną koniecznością wysokich odpisów na dokonane w przeszłości akwizycje złóż w Norwegii (projekt Yme). Dla wykorzystania tarczy Lotos po prostu musi dokonywać zakupu aktywów produkcyjnych.

Działając samodzielnie, Lotos może ze względu na ograniczenia finansowe skupiać się tylko na mniej perspektywicznych projektach, np. takich, gdzie produkcja spada, oraz dysponujących relatywnie niewielkimi rezerwami. Zwiększenie siły finansowej połączonego koncernu zapewni skuteczniejsze wykorzystanie możliwości akwizycji złóż o lepszym potencjale wydobywczym.

KOORDYNACJA REMONTÓW

Fuzja to także optymalizacja postojów remontowych, jakiekolwiek opóźnienia w remontach przekładają się bowiem na duże straty, które nie mogą być zamortyzowane. Koordynacja remontów w Płocku i Gdańsku stanowiłaby taki amortyzator.

Ponadto połączony organizm mógłby optymalizować koszty logistyki poprzez transakcje wymiany produktów bez konieczności transportu ich na rynki oddalone od centrów produkcyjnych. Zmniejszyłyby się koszty utrzymywania siatki terminali paliwowych. Zwiększyłby się potencjał przetargowy np. przy zakupie biokomponentów, dóbr i usług inwestycyjnych. Doszłoby do optymalizacji struktury zarządczej i kapitałowej (łatwość redukcji kosztów z uwagi na ten sam profil działalności), a także do koordynacji i optymalizacji zakupów innych poza ropą (wspólne centralne biuro zakupów). Byłyby oszczędności na usługach doradczych, licencjach, sponsoringu i wydatkach marketingowych. Wykorzystanie wymiany produktowej na rynku krajowym umożliwiłoby zwiększenie ekspozycji połączonej grupy na rynki zagraniczne. To tylko niektóre z licznych możliwych synergii między obydwoma spółkami.

Z punktu widzenia właściciela kontrolującego te dwie spółki, czyli Skarbu Państwa, jest niezrozumiałe utrzymywanie w jednej grupie właścicielskiej dwóch konkurujących ze sobą firm przy tak wysokim potencjale synergii. W biznesie prywatnym takie sytuacje się nie zdarzają, a jeśli już, to następuje albo połączenie podmiotów, albo sprzedaż jednego z nich, jeśli to ma sens biznesowy.

Dziwić może tylko, że taka sytuacja jest od lat tolerowana. Obecny rząd ze względów ideologicznych nie sprzeda inwestorowi prywatnemu żadnego aktywa należącego do Skarbu Państwa, nie dziwi zatem, że podejmowana jest próba uporządkowania. Lepiej późno niż wcale.

PODMIOT DOMINUJĄCY

W wyniku połączenia firma będzie dysponowała 44-proc. udziałem w rynku detalicznym, co jest nieakceptowalne. Zgodnie z wytycznymi UE nie powinien być większy niż 40 proc.

Kilkanaście lat temu z podobną sytuacją mieliśmy do czynienia w Niemczech, gdzie doszło do fuzji Arala z BP. Urząd antymonopolowy Bundeskartelamt udzielił zgody na połączenie pod warunkiem zbycia części stacji. Dodatkowo nakazał, by ten proces zakończył się w ciągu dwóch lat. Właśnie wtedy Orlen kupił od Arala stacje benzynowe za Odrą.