Biogazownie to szansa krajowego rolnictwa

Jedną z preferowanych działalności związanych z produkcją energii ze źródeł odnawialnych jest produkcja biogazu i wytwarzanie energii elektrycznej oraz cieplnej

Publikacja: 10.02.2011 09:35

Biogazownie to szansa krajowego rolnictwa

Foto: Fotorzepa, Dariusz Gorajski Dariusz Gorajski

Red

[i]Władysław Piasecki, wiceprezes Krajowej Rady Izb Rolniczych[/i]

Najbardziej powszechnymi tego rodzaju inwestycjami w Europie są biogazownie rolnicze wykorzystujące do produkcji biogazu biomasę pochodzenia rolniczego.

Bezpośrednie korzyści dla rolnictwa i obszarów wiejskich wynikające z rozwoju biogazowni rolniczych to nie tylko dywersyfikacja źródeł dochodów, ale również stworzenie nowego rynku zbytu dla lokalnej produkcji rolnej czy efektywne i prośrodowiskowe zagospodarowanie produktów ubocznych, pozostałości z rolnictwa i przetwórstwa rolno-spożywczego. Inwestycja w budowę biogazowni niewątpliwie zmniejszy wydatki gospodarstwa rolnego na zakup energii elektrycznej/cieplnej (samowystarczalność energetyczna gospodarstwa), a uprawa biomasy do celów energetycznych umożliwi pełne wykorzystanie potencjału ziemi uprawnej. Z kolei pozostałości pofermentacyjne mogą zostać wykorzystane jako nawóz organiczny, przez co zmniejszą się wydatki gospodarstwa na zakup nawozów mineralnych.

W gospodarstwach hodowlanych powstają znaczne ilości odpadów, które mogą być wykorzystane do produkcji biogazu. Z 1 metra płynnych odchodów można uzyskać średnio 20 m sześciennych biogazu, a z 1 metra obornika 30 metrów sześciennych biogazu o wartości energetycznej około 23 MJ/m sześc.

Potencjał biogazu z odchodów zwierzęcych w Polsce wynosi 3310 mln m sześc. Jednak w praktyce instalacje do pozyskania biogazu mają szanse powstać tylko w dużych gospodarstwach hodowlanych. W gospodarstwach rolnych z liczbą zwierząt powyżej 100 SD (sztuki duże) możliwa jest produkcja biogazu wykorzystująca ich odchody.

W Polsce funkcjonuje obecnie około 1300 gospodarstw (powyżej 100 SD) zajmujących się hodowlą bydła (najwięcej zlokalizowanych jest w Wielkopolsce oraz na Warmii i Mazurach), około 3000 gospodarstw zajmujących się hodowlą trzody (najwięcej zlokalizowanych na Mazowszu oraz w Wielkopolsce) i około 3500 gospodarstw zajmujących się hodowlą drobiu (najwięcej zlokalizowanych w Wielkopolsce oraz na Dolnym Śląsku) – co daje łącznie razem 7800 gospodarstw o samowystarczalnym potencjale zaopatrzenia małej biogazowni rolniczej, tj. poniżej 25 ton wsadu na dobę.

Całkowity potencjał techniczny do produkcji biogazu rolniczego z odchodów zwierząt w Polsce wynosi 674 mln m sześc. biogazu, co stanowi jedynie prawie 21 proc. potencjału teoretycznego. O opłacalności tego typu inwestycji mówi się dopiero wtedy, gdy powstają one przy gospodarstwach liczących 500 – 600 świń. W Polsce wymagania te spełnia jedynie 4 tys. gospodarstw.

W 2008 roku energia elektryczna wytworzona z biogazu w Polsce stanowiła zaledwie 3,6 proc. odnawialnej energii elektrycznej ogółem, przy czym z biogazu rolniczego pochodziło zaledwie 0,04 proc. odnawialnej energii elektrycznej ogółem. Dla rozwoju biogazowni niezbędne jest istnienie mechanizmów finansowych, które umożliwiałyby zapewnienie odpowiednich korzyści ekonomicznych w stosunku do ponoszonych nakładów inwestycyjnych.

Przy budowie biogazowni rolniczych w Polsce można skorzystać ze wsparcia środków publicznych, zarówno unijnych, jak i krajowych. Niestety, w przypadku większości programów operacyjnych występuje bariera minimalnych kosztów inwestycji – zazwyczaj 10 – 20 mln zł, a także częsty wymóg posiadania przez beneficjenta statusu osoby prawnej. Dla rolników indywidualnych pozostaje korzystanie jedynie z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW), gdzie można ubiegać się o dofinansowanie kosztów kwalifikowanych w wysokości nieprzekraczającej 100 tys. lub 300 tys. zł.

Bardzo dużym bodźcem dla inwestycji są dostępne aktualnie dopłaty bezpośrednie do inwestycji w projekty związane z energią odnawialną w ramach Europejskich Funduszy Strukturalnych 2007 – 2013. Dzięki nim możliwe jest otrzymanie do 70 proc. sumy inwestycji w formie bezzwrotnych dotacji, a w ramach specjalnego programu partnerstwa publiczno-prywatnego nawet o wiele wyższych kwot. Poza tym, można liczyć na wsparcie z programów narodowych, specjalnych instytucji, takich jak Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska, oraz ulgi podatkowe w specjalnych strefach ekonomicznych.

Tak jak i przy innych inwestycjach budowa biogazowni rolniczej napotyka wiele barier, czy to formalnych (zawiłość i złożoność procedury prawnoadministracyjnej procesu inwestycyjnego, w szczególności w zakresie uzyskania niezbędnych pozwoleń na budowę biogazowni), infrastrukturalnych (brak rozwiniętych sieci przesyłowych), brak krajowych, tańszych technologii produkcji), czy finansowych (wysokie koszty inwestycji, brak zagwarantowanej, stabilnej ceny sprzedaży energii wytworzonej z biogazu rolniczego, brak możliwości handlu emisjami, niskie wsparcie ze środków unijnych).

Rolnik indywidualny w praktyce nie jest w stanie samodzielnie sfinansować inwestycji w biogazownię rolniczą ze względu na brak klarownych reguł dofinansowania i dostępnych źródeł pomocy.

Zasoby i charakter przestrzeni rolniczej w Polsce stanowią istotny potencjał dla produkcji energii z biomasy, a jej produkcja stwarza okazję do włączenia rolników w aktywne uczestnictwo w innych sektorach krajowej gospodarki. Dlatego też ważne jest, aby polityka energetyczna ewoluowała w kierunki silniejszego wspierania rozwoju inwestycji biogazowych.

W Polsce należy dążyć do rozwoju dwóch modeli tworzenia biogazowni rolniczych: biogazownie scentralizowane oparte na partnerstwie publiczno-prywatnym (wielu zainteresowanych inwestycjami w biogazownie rolnicze: rolnicy, grupy producenckie, gminy, zakłady przemysłu spożywczego, dostawcy technologii i inne) oraz w biogazownie indywidualne (wykorzystujące własny surowiec i produkujące głównie na potrzeby własne).

Cel wart jest wysiłku z uwagi na wymierne korzyści, a perspektywy rozwoju biogazu w Polsce są niezwykle obiecujące. Miejmy nadzieję, że wykorzystamy dostępny potencjał energetyczny, jakim dysponuje nasze krajowe rolnictwo.

Energetyka
Niemal 400 mld zł na inwestycje. Jest nowa strategia Orlenu
Energetyka
Transformacja energetyczna to walka o bezpieczeństwo kraju i przyszłość przemysłu
Energetyka
Rosnące ceny energii zostaną przerzucone na spółki energetyczne? Jest zapowiedź
Energetyka
Więcej gazu w transformacji
Energetyka
Pierwszy na świecie podatek od emisji CO2 w rolnictwie zatwierdzony. Ile wyniesie?