Brakuje środków na wymianę kopciuchów i walkę ze smogiem? Efekt braku KPO

Niektórym Wojewódzkim Funduszom Ochrony Środowiska może brakować środków na realizacje dopłat do wymiany źródeł ciepła w ramach programu Czyste Powietrze. Środki na ten cel z PFR, które miały rekompensować brak pieniędzy z KPO, są na wyczerpaniu.

Publikacja: 10.01.2024 10:43

Brakuje środków na wymianę kopciuchów i walkę ze smogiem? Efekt braku KPO

Foto: materiały prasowe

Polski Alarm Smogowy poprzez media społecznościowe alarmował, że beneficjenci rządowego programu wymiany starych kotłów węglowych oraz pogłębionej termomodernizacji (a więc potocznie tzw. walki ze smogiem) nie dostają w niektórych województwach na czas przyznanych im dotacji. W grę może chodzić nawet 300 mln zł zaległych wypłat.

Chcieliśmy zweryfikować te informacje. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) oraz Ministerstwo Klimatu i Środowiska, które realizują program pogłębionej termomodernizacji, co prawda, nie udzieliły nam odpowiedzi na nasze pytania, ale do sprawy mają odnieść się w najbliższych dniach, być może nawet godzinach. Resort o „odziedziczonym po poprzednikach problemie” (jak słyszymy nieoficjalnie od urzędników nowego rządu) wie i będzie starał się jeszcze w styczniu uruchomić kolejne środki w porozumieniu z Ministerstwem Funduszu i Polityki Regionalnej.

Czytaj więcej

Smog znowu nad Polską: fatalna jakość powietrza. Normy przekroczone o 325 proc.

Odpowiedzi na pytania zadane przez naszą redakcję padły za to ze strony Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (WFOŚiGW), które realizują program na mocy podpisanych umów z Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Zapytaliśmy wszystkie WFOŚiGW w kraju - te, które już odpowiedziały, wskazują na potencjalne źródło zatoru w realizacji płatności beneficjentom programu.

Opóźnienia i dziury budżetowe?

Program Czyste Powietrze działa od 2018 r., a jego budżet do 2029 r. ma wynieść łącznie 103 mld zł. Przez pierwsze lata jego funkcjonowania był on finansowany ze środków budżetowych. Docelowo jednak miały to być środki europejskie, a więc Krajowy Plan Odbudowy. Problemy poprzedniego rządu z realizacją wniosku o płatność KPO i spełnieniem wymogów Komisji Europejskiej sprawiły, że na poczet realizowanych już projektów wypłacano promesy z Polskiego Funduszu Rozwoju. Tak też było z programem Czyste Powietrze.

Te środki także się kończą. Nieoficjalnie dowiedzieliśmy się, że najwięcej zaległości w wypłatach jest w Funduszach w Szczecinie, Wrocławiu i Lublinie. W innych środki jeszcze są i płatności dla beneficjentów programu są na bieżąco realizowane, choć i tam środki powoli się kończą. Postanowiliśmy sprawdzić te informacje u źródła w regionach.

Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej realizują program Czyste Powietrze, dysponując środkami, które otrzymują z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, dysponującego całym budżetem programu Czyste Powietrze.

Wrocławski WFOŚiGW, gdzie miałoby brakować środków, wyjaśnia, że wbrew pojawiającym się w przestrzeni publicznej informacjom, środki są wypłacane, ale z uwagi na bardzo dużą liczbę wniosków, konieczność ich merytorycznej analizy i weryfikacji, zdarzają się sytuacje zwłoki w wypłacie pieniędzy.

Brak aneksów do umów na kolejny rok

Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej we Wrocławiu (jak każdy inny wojewódzki fundusz) ma podpisaną umowę na udostępnienie środków z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Czytaj więcej

Wielkie mrozy niestraszne dostawcom prądu i gazu

Tu pojawia się odpowiedź na pytanie, skąd bierze się możliwa luka w budżecie i opóźnienia w płatnościach. ”Na początku każdego roku podpisywany jest aneks do umowy udostępnienia środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej z przeznaczeniem na udzielenie dotacji do Programu Priorytetowego Czyste Powietrze, w którym to określany jest budżet programu oraz kwota udostępnienia przez NFOŚiGW WFOŚiGW we Wrocławiu na konkretny rok kalendarzowy. Aneks, o którym mowa, jest w trakcie procedowania” – informuje nas WFOŚiGW we Wrocławiu.

Sednem problemu wydaje się być więc wygasające – zgodnie z umową – warunki i brak aneksu do umowy między WFOŚiGW z NFOŚiGW.

Podobnie do sprawy pochodzą urzędnicy w Rzeszowie, tłumacząc zamieszanie z wypłatą środków. ”Wojewódzki Fundusz Ochrowy Środowiska i Gospodarki Wodnej w Rzeszowie wyjaśnia, że środki które wypłacane są na rzecz beneficjentów Programu Czyste Powietrze, pochodzą od Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie. Uzyskujemy je na podstawie umowy udostępnienia środków. Umowa przewiduje ustalanie budżetowania na kolejny rok kalendarzowy do końca stycznia danego roku. Termin ten jeszcze nie upłynął” – informuje nas WFOŚiGW, który jednocześnie wyjaśnia, że realizacja umowy udostępnienia środków wykonywana jest w roku budżetowym poprzez składanie do NFOŚiGW wniosków o wypłatę środków.

„Na przestrzeni 2023 r. realizacja wniosków przez NFOŚiGW przebiegała prawidłowo, opóźnienia nastąpiły w przypadku wniosku złożonego w grudniu 2023 r.” – przyznaje WFOŚiGW w Rzeszowie w odpowiedzi na nasze pytania.

Okazuje się zatem, że zwłoka w realizacji niektórych wniosków o płatność może wynikać z faktu braku aneksów z NFOŚiGW, za którymi idą pieniądze na program. Skąd centrala w Warszawie może pozyskać brakujące środki?

Czekając na KPO

Tu z pomocą może przyjść Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej i środki z Krajowego Planu Odbudowy (KPO). Program Czyste Powietrze jest finansowany z części dotacyjnej KPO w ramach inwestycji dotyczącej wymiany źródeł ciepła i poprawy efektywności energetycznej w budynkach mieszkalnych.

”Jest on już realizowany w ramach środków uruchomionych przez PFR SA. Środki z zaliczki KPO mogą finansować przedsięwzięcia ujęte w części dotacyjnej KPO (550 mln euro), a więc również przedsięwzięcia realizowane w ramach programu Czyste Powietrze” – wyjaśnia w odpowiedzi na nasze pytania resort kierowany przez minister Pełczyńską-Nałęcz.

Docelowo jednak – kontynuuje resort – na inwestycję związaną z wymianą źródeł ciepła i poprawą efektywności energetycznej w budynkach mieszkalnych przeznaczonych jest 3,2 mld euro z KPO. W jej efekcie ma zostać wymienionych przynajmniej 513 tys. źródeł ciepła oraz zmodernizowanych energetycznie ponad 494 tys. mieszkań i domów (domów, które mogą wymagać termomodernizacji i wymiany źródeł ciepła, może być nawet ok. 5 mln w całym kraju).

Dodatkowo, zakłada się wymianę źródeł ciepła i poprawę efektywności energetycznej szkół za blisko 290 mln euro oraz zwiększenie efektywności energetycznej obiektów lokalnej aktywności społecznej za blisko 67 mln euro.

Czy i kiedy te środki zostaną uruchomione? Jest to obecnie – jak się dowiedzieliśmy – przedmiotem rozmów między resortem klimatu, a funduszy. Ze strony resortu klimatu i środowiska sprawą zajmuje się wiceminister klimatu i środowiska Urszula Zielińska, która w najbliższych dniach, lub być może nawet godzinach, ma odnieść się do sprawy. Sprawa nagli, bo środki się kończą, a umowy NFOŚiGW z WFOŚiGW wygasają w tym miesiącu.

Polski Alarm Smogowy poprzez media społecznościowe alarmował, że beneficjenci rządowego programu wymiany starych kotłów węglowych oraz pogłębionej termomodernizacji (a więc potocznie tzw. walki ze smogiem) nie dostają w niektórych województwach na czas przyznanych im dotacji. W grę może chodzić nawet 300 mln zł zaległych wypłat.

Chcieliśmy zweryfikować te informacje. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) oraz Ministerstwo Klimatu i Środowiska, które realizują program pogłębionej termomodernizacji, co prawda, nie udzieliły nam odpowiedzi na nasze pytania, ale do sprawy mają odnieść się w najbliższych dniach, być może nawet godzinach. Resort o „odziedziczonym po poprzednikach problemie” (jak słyszymy nieoficjalnie od urzędników nowego rządu) wie i będzie starał się jeszcze w styczniu uruchomić kolejne środki w porozumieniu z Ministerstwem Funduszu i Polityki Regionalnej.

Pozostało 88% artykułu
1 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Transformacja Energetyczna
Rząd chce rozszerzyć opodatkowanie nieruchomości. Może to uderzyć w transformację
Transformacja Energetyczna
Dorota Zawadzka-Stępniak, prezes NFOŚiGW: Miliardy z praw do emisji CO2 na transformację energetyczną
Transformacja Energetyczna
Kelli Toss-Kaasik: Zielony Ład można wdrażać wolniej, ale odwrotu nie ma
Transformacja Energetyczna
Urszula Zielińska: Plany adaptacji do zmian klimatu mają być szansą, a nie zagrożeniem
Materiał Promocyjny
Mity i fakty – Samochody elektryczne nie są ekologiczne
Transformacja Energetyczna
Arabia Saudyjska zastąpiła Rosję. To Saudowie zarabiają na polskiej energetyce