To nie był dobry tydzień dla Polskiej Grupy Energetycznej. W poniedziałek w wyniku awarii transformatora należącego do Polskich Sieci Elektroenergetycznych wyłączonych zostaje 10 z 11 bloków elektrowni Bełchatów i nagle z systemu wypada blisko 4 GW mocy. W piątek TSUE rozpatrując skargę Czechów na kopalnie odkrywkową węgla brunatnego nakazuje Polsce wstrzymanie wydobycia węgla, a także pracy elektrowni w Turowie do czasu wydania wyroku. Gdyby tego było mało, w sobotę dochodzi do pożaru taśmociągu w elektrowni Bełchatów.
Decyzja TSUE dotycząca Turowa była zaskakująca. Nagłe wyłączenie bloków dostarczających krajowemu systemowi elektroenergetycznemu około 5 procent potrzebnej energii może zagrozić naszemu bezpieczeństwu, stąd stanowcze reakcje premiera Mateusza Morawieckiego jak i samej spółki która zapowiedziała, że nie podporządkuje się w tej sprawie decyzji trybunału.
Jakkolwiek jednak dalej będą przebiegać negocjacje z Czechami Turów wymaga transformacji i to szybszej niż obecnie zakłada PGE. Spalanie węgla brunatnego jest o wiele bardziej emisyjne niż węgla kamiennego, a co za tym idzie jeszcze mniej opłacalne przy rosnących cenach uprawnień do emisji CO2. Przedłużenie przed kilkoma tygodniami koncesji wydobywczej dla Turowa do 2044 tworzy swoiste rozdwojenie jaźni. Z jednej strony górnictwo węgla kamiennego chcemy wygaszać, ale eksploatację węgla brunatnego wydłużać. A do tego wszystkiego staramy się pozyskać środki na transformację energetyczną. Nie można mieć ciastka i zjeść ciastko.
Po piątkowym orzeczeniu TSUE możemy się tylko spodziewać, że decyzja Komisji Europejskiej w sprawie akceptacji umowy jaką rząd zawarł ze związkowcami w sprawie wygaszania do roku 2049 górnictwa węgla kamiennego bynajmniej nie będzie po naszej myśli. I paradoksalnie może się okazać, że to Bruksela uwolni nas od żółwiego tempa „ewolucji” energetycznej.
Polska potrzebuje realnej i sprawnej transformacji. Nic nie przemawia za tym, by się z tym ociągać. Mamy nieefektywne górnictwo i przestarzałe bloki wytwarzające coraz droższą energię. Ale też niepowtarzalną szansę na otrzymanie miliardów euro z Brukseli na przeprowadzenie tego procesu. Trzeba tyko dokonać słusznego wyboru.
