Karton – naturalnie… cyrkularny

Kartony do płynnej żywności doskonale wpisują się w założenia gospodarki obiegu zamkniętego.

Według wrześniowego badania, zrealizowanego przez Kantar dla Fundacji ProKarton, w porównaniu z poprzednimi latami zdecydowanie większy odsetek Polaków selektywnie zbiera w domu odpady opakowaniowe. W tegorocznym badaniu deklaruje tak 77 proc. badanych, podczas gdy w 2019 roku było to 58 proc. respondentów.

O 9 punktów procentowych wzrósł również poziom wiedzy na temat recyklingu kartonów po płynnej żywności, a ponad połowa badanych Polaków właściwie segreguje ten rodzaj opakowań do żółtego pojemnika, podczas gdy w zeszłym roku było to jedynie 28 proc.

Potrzebna zmiana zachowań i modelu konsumpcji

Dlaczego powinniśmy cieszyć się z tych zwyżek i dlaczego są one tak ważne? Powoli jasne staje się, że konieczna jest gruntowna zmiana nie tylko naszych nawyków i przyzwyczajeń, ale również modelu funkcjonowania produkcji i konsumpcji.

To selektywna zbiórka jest fundamentem, na którym opiera się cały system recyklingu surowców. A ten z kolei jest jednym z filarów gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ, gospodarka cyrkularna).

GOZ pozwala racjonalnie wykorzystywać zasoby naturalne, a co za tym idzie – minimalizować wpływ człowieka na środowisko i chronić bogactwo przyrody. Aby tak się stało, musimy jednak umieć spojrzeć na każdy produkt, w tym opakowanie, z perspektywy całego cyklu życia, od projektowania, przez produkcję, dystrybucję i handel, po konsumpcję, selektywną zbiórkę odpadów i ich recykling.

Co to oznacza w przypadku kartonów do płynnej żywności? Po pierwsze, te opakowania doskonale wpisują się w założenia gospodarki cyrkularnej, ponieważ w około 75 proc. składają się z surowca w pełni odnawialnego – papieru. Celuloza przeznaczona do jego produkcji pochodzi z surowca drzewnego pozyskiwanego z lasów objętych certyfikacją Forest Stewardship Council – FSC® lub z innych kontrolowanych źródeł. Dzięki temu każde ścięte drzewo zastępowane jest nowymi nasadzeniami, co gwarantuje, że źródła pozyskiwania tego surowca są praktycznie niewyczerpane.

Optymalne wykorzystanie możliwości

Po drugie, szereg cech kartonów do płynnej żywności, takich jak mała waga, trwałość i prostopadłościenny kształt, pozwala na wydajne wykorzystanie przestrzeni magazynowej i transportowej. Co ważne: znaczna część produktów zapakowanych w kartony może być przechowywana przed otwarciem poza lodówkami, co minimalizuje wykorzystanie energii potrzebnej do chłodzenia. Wszystko to wpływa na niski ślad węglowy zapakowanego produktu oraz samego opakowania.

Opracowany niedawno raport Instytutu Jagiellońskiego „Rozszerzona odpowiedzialność producenta w sektorze gospodarki odpadami” precyzyjnie wskazuje, że „ślad węglowy opakowań kartonowych (technicznie są to opakowania wielomateriałowe, jednakże zawartość innych materiałów jest minimalna) jest zdecydowanie najniższy w przypadku zarówno opakowań do mleka, jak i do soku i oscyluje w granicach 90–100 kg CO2 na tysiąc litrów”.

Jest to wynik zdecydowanie niższy niż w przypadku opakowań plastikowych czy szklanych. Warto też zauważyć z perspektywy konsumenta, że opakowania kartonowe nie posiadają ostrych krawędzi, nie tłuką się, są bezpieczne i łatwe do otwarcia i ponownego zamknięcia. To poręczna metoda pakowania, z której bezpiecznie może skorzystać nawet małe dziecko.

W stronę selektywnej zbiórki odpadów

Po trzecie, kartony do płynnej żywności pomagają minimalizować marnowanie żywności, która stanowi bardzo trudny (i drogi) do przetworzenia odpad. Hermetyczna budowa kartoników zapewnia doskonałą ochronę zapakowanych w nie produktów bez konieczności stosowania konserwantów, jednocześnie zapewniając maksimum higieny i bezpieczeństwa zawartości.

Na koniec spójrzmy na zagospodarowanie zużytych kartonów do płynnej żywności. Są one w Polsce poddawane recyklingowi i zgodnie z zasadą gospodarki cyrkularnej odzyskiwane są z nich cenne surowce, które następnie są ponownie przetwarzane. W Polsce kartony do płynnej żywności poddaje się procesom recyklingowym w papierniach, gdzie z recyklingu powstają takie produkty jak papier, ręczniki papierowe, tektura falista. Kartoniki przerabia się także na wodoodporne, wióropodobne płyty.

Należy zdawać sobie sprawę, że recykling odpadów i odzysk surowców jest najbardziej wydajny, gdy odpady pochodzą z selektywnej zbiórki. Zgodnie z polskim prawem odpady wielomateriałowe, takie jak kartony do płynnej żywności, należy wyrzucać do żółtego pojemnika lub worka przeznaczonego na metale i tworzywa sztuczne. Jeśli ten warunek zostanie spełniony, większa ilość kartonów po płynnej żywności zostanie przetworzona.

Badanie w instalacjach komunalnych przeprowadzone w roku 2019 przez proGEO na zlecenie Fundacji ProKarton pokazało, że odsetek wybierania kartonów do płynnej żywności jest 12–13 razy wyższy w przypadku odbioru odpadów pochodzących z selektywnej zbiórki niż w przypadku zmieszanych odpadów komunalnych.

Prawidłowa selektywna zbiórka jest więc podstawą, dzięki której recykling wszystkich rodzajów odpadów opakowaniowych jest jeszcze bardziej wydajny, co umożliwia późniejsze wykorzystanie surowców wtórnych w gospodarce zgodnie z założeniami gospodarki o obiegu zamkniętym.

– Autor jest prezesem Fundacji ProKarton