Wielkopolska Wschodnia rozpoczyna zieloną rewolucję

Górniczy subregion, nie czekając na rządowe wytyczne, kreśli ambitny plan neutralności klimatycznej do 2040 r.

Odejście od spalania węgla ma być pierwszym krokiem w kierunku neutralności klimatycznej, którą Wielkopolska Wschodnia chce osiągnąć do 2040 r. Tak ambitnego programu nie ogłosił jak dotąd żaden inny region w Polsce. Dziś gospodarka tej części kraju jest mocno uzależniona od węgla brunatnego – najbrudniejszego spośród paliw spalanych w polskiej energetyce. Dlatego do osiągnięcia celu potrzebna jest pełna mobilizacja – lokalnych aktywistów, samorządów i przedsiębiorców.

Koniec z węglem

Kluczowa dla przyszłości regionu jest nowa strategia rozwoju Zakładu Elektrowni Pątnów–Adamów–Konin. Właściciel zlokalizowanych w woj. wielkopolskim kopalni węgla brunatnego i elektrowni opalanych tym paliwem zamierza do 2030 r. zamknąć całą swoją węglową działalność.

– ZE PAK będzie pierwszym w Polsce dużym wytwórcą energii, który tak szybko zrezygnuje z węgla i cały swój prąd będzie produkował ze źródeł odnawialnych – skomentował Zygmunt Solorz, główny właściciel ZE PAK, przy ogłaszaniu planów spółki.

Firma jest istotnym pracodawcą w Wielkopolsce Wschodniej. Na koniec 2019 r. zatrudniała ponad 4,6 tys. osób. Stanowiła też potężne źródło przychodów dla gmin. W minionym roku grupa przekazała administracji publicznej z samej tylko działalności górniczej 119 mln zł w postaci różnego rodzaju podatków i opłat. Z tego do samorządów trafiło niemal 89 mln zł. Najwięcej środków zasiliło budżety gmin z powiatów konińskiego i tureckiego.

Równolegle z wygaszaniem działalności węglowej ZE PAK zamierza inwestować w nowe biznesy. Główne kierunki rozwoju grupy na najbliższe dziesięć lat zakładają budowę farm wiatrowych i fotowoltaicznych, produkcję energii z biomasy i biogazu, a także zielonego wodoru. W planach jest też produkcja innowacyjnego miejskiego autobusu wodorowego czy zeroemisyjnych napędów wodorowych do łodzi motorowych. Te aktywności sprawią, że część górników znajdzie nową pracę. W elektrowni Konin grupa uruchomiła już centrum szkoleniowe, w którym pracownicy kopalń mogą się przekwalifikować na instalatorów systemów fotowoltaicznych. Już teraz część osób bierze udział w realizacji kluczowej inwestycji ZE PAK – budowie największej w Polsce elektrowni słonecznej. Farma o mocy 70 MW powstanie w gminie Brudzew, gdzie wcześniej działała odkrywkowa kopalnia Adamów. Inwestycja, realizowana wraz z firmą Esoleo z Grupy Polsat, pochłonie prawie 164 mln zł. Elektrownia ma być gotowa w sierpniu 2021 r.

Alternatywne paliwa

Zgodnie z programem transformacji regionu, opracowanym przez Agencję Rozwoju Regionalnego w Koninie, do 2030 r. węgiel zostanie wyeliminowany także z ciepłownictwa. Oznacza to, że w ciągu dekady w regionie dokona się prawdziwa rewolucja w całym sektorze energetycznym. Paliwa kopalne zostaną zastąpione przez odnawialne źródła energii.

– Energetyka wiatrowa, fotowoltaika w dużej skali – to bardzo realne, mocne źródła pozyskiwania zielonej energii. Mamy w regionie także źródła geotermalne i możliwość wykorzystania biomasy, a więc całą paletę rozwiązań. Jednak te inwestycje trzeba zainicjować i pozyskać dla nich finansowanie – stwierdził Marek Woźniak, marszałek województwa wielkopolskiego, podczas ostatniego posiedzenia Wielkopolskiego Zespołu Parlamentarnego. Władze regionu liczą przede wszystkim na pieniądze z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji, ale też z innych funduszy unijnych.

Potężnym wyzwaniem będzie stworzenie warunków do powstawania nowych miejsc pracy, które zastąpią te utracone w górnictwie. Dlatego program przewiduje rozwój przedsiębiorczości mieszkańców, zmianę ich kwalifikacji zawodowych, a także włączenie w proces transformacji dużych firm z regionu. Zakłada też, że atrakcyjność lokalizacyjna subregionu – z uwagi m.in. na dobrą dostępność komunikacyjną – może stać się podstawą do rozwoju branży logistycznej i magazynowej. Inne branże o wysokim potencjale rozwoju na tym terenie to przemysł meblarski i spożywczy. Ważnym elementem transformacji będzie poprawa efektywności energetycznej budynków, a także rozwój elektromobilności. Zmiany czekają zarówno międzymiastowy publiczny transport, jak i komunikację miejską w Koninie, które mają być zeroemisyjne. Do tego konieczny jest jednak rozwój infrastruktury ładowania czy tankowania pojazdów.

W dekarbonizacji energetyki, przemysłu czy transportu istotne będzie wykorzystanie wodoru. Przy czym priorytetem ma być wytwarzanie zielonego wodoru, produkowanego przy wykorzystaniu energii z odnawialnych źródeł. ZE PAK już w kwietniu tego roku podpisał kontrakt z firmą Hydrogenics Corporation w sprawie zakupu elektrolizera służącego do produkcji tego paliwa.

Szczegółowy plan działania, który ma doprowadzić Wielkopolskę Wschodnią do neutralności klimatycznej, ma powstać do końca 2021 r.