Potencjał polskiego ciepłownictwa jest największy w Europie, co jest potencjalnie dużym atutem w drodze do transformacji energetycznej. Polska ma bowiem najdłuższą sieć ciepłowniczą w Europie – jej długość wynosi blisko 23 tys. km.
Możliwości polskiego ciepłownictwa
Na koniec 2023 r. 398 przedsiębiorstw posiadało 815 koncesji wydanych przez prezesa Urzędu Regulacji Energetyki na prowadzenie działalności ciepłowniczej, w tym na wytwarzanie (354), przesyłanie i dystrybucję (349) lub obrót ciepłem (112). Jak wynika z ostatniego dostępnego raportu URE, koncesjonowane przedsiębiorstwa ciepłownicze dysponują zróżnicowaną i rozdrobnioną infrastrukturą techniczną określaną przez zainstalowaną moc cieplną oraz długość sieci ciepłowniczej. Przedsiębiorstwa wytwarzały ciepło w źródłach różnej wielkości z przewagą ilościową źródeł małych do 50 MW (192 przedsiębiorstwa).
Podmioty te działały również w obszarze wytwarzania energii elektrycznej. Przedsiębiorstwa ciepłownicze dysponowały w 2023 r. sieciami o łącznej długości 22 837,8 km (w 2022 r. 22 578,4 km). Wielkość ta obejmowała sieci ciepłownicze łączące źródła ciepła z węzłami cieplnymi. Przez 22 lata badań długość sieci ciepłowniczych wzrosła z 17,3 tys. km do 22,8 tys. km.
Czytaj więcej
Rząd chce zwiększyć udział polskich firm w nowych inwestycjach. W przypadku lądowej energetyki wi...
Warto zauważyć także, że od 2002 r. w ciągu 20 lat udział paliw węglowych obniżył się o 25,1 proc., zaobserwowano również w miksie energetycznym niebagatelny wzrost udziału paliw gazowych i źródeł OZE (o 415,2 proc. łącznie) przy wzroście udziału OZE o 496,6 proc. i wzroście udziału paliw gazowych o 351,4 proc.
– Potwierdza to sukcesywny, stopniowy kierunek zmian w modelu gospodarki energetycznej Polski, uwzględniający krajową specyfikę dostępnych paliw i poziom zaawansowania technologicznego systemów energetycznych w stosunku do krajów Europy Zachodniej – czytamy w raporcie URE.
PGE stawia na współpracę z samorządami
Przy tak długiej sieci konieczne będą inwestycje w infrastrukturę sieciową. Jeden z największych dostawców ciepła w Polsce, PGE planuje modernizację sieci we współpracy z lokalnymi podmiotami. Straty ciepła przesyłanego sieciami kosztowały Polskę w ostatnich latach 2,8 mld zł. Średni poziom strat ciepła w systemach ciepłowniczych w kraju wynosi 10–17 proc. Aby jednak do tych inwestycji mogło dojść, należy opracować model współpracy z samorządami i lokalnymi spółkami ciepłowniczymi zarządzającymi sieciami. PGE zapowiadała już akwizycje sieci i ich modernizację, na które PGE zamierza przeznaczyć 3 mld zł. Zmiany planowane są w miastach, gdzie spółka posiada źródło wytwarzania, ale nie ma sieci dystrybucyjnej. PGE udało się już nawiązać współprace w Toruniu, Gorzowie Wielkopolskim, Zielonej Górze, Zgierzu czy Siechnicach. PGE planuje dekarbonizację ciepła, przede wszystkim na podstawie źródeł gazowych.
Ambitne plany Taurona
Podobne plany ma także Grupa Tauron, choć z dużym uwzględnieniem czynników lokalnych. – Ciepłownictwo ma charakter lokalny, dlatego strategia transformacji musi uwzględniać odmienność i specyfikę systemów ciepłowniczych w różnych lokalizacjach. Niezbędny jest również udział lokalnych społeczności w całym procesie zmian, a ostateczna cena ciepła musi być akceptowalna przez odbiorców – mówi Marcin Staniszewski, prezes Tauron Ciepło.
Tauron planuje zastąpienie źródeł węglowych nowoczesnymi niskoemisyjnymi jednostkami – odejście od produkcji z węgla (100 proc. nisko- i zeroemisyjnego ciepła) w 2030 r. Spółka rozważa także konfiguracje rozwiązań umożliwiającą wykorzystanie zmienności cen energii oraz wsparcie sieci. Wszystkie duże lokalizacje źródeł ciepła mają dysponować możliwością magazynowania. Tauron zakłada także wykorzystanie systemu ciepłowniczego i zachowanie statusu efektywnego energetycznie dla kluczowych obszarów działania. Nowe przyłączenia do sieci ciepłowniczej mają pozwolić na uzyskanie dodatniego bilansu mocy zamówionej.
Czytaj więcej
Brak liberalizacji przepisów wiatrakowych jak na razie nie stoi na przeszkodzie w rozwoju projekt...
Plany Orlenu na ciepło
Także Grupa Orlen planuje inwestycje w sieć ciepłowniczą. W kilkunastu miastach w kraju, takich jak Jastrzębie Zdrój, Rybnik, Racibórz, Żory czy Pruszków Orlen Termika zajmuje się dystrybucją ciepła do klienta końcowego. - Strategia grupy zakłada modernizację, ale także rozwój sieci ciepłowniczej, dostosowany do nowego zapotrzebowania zgłaszanego przez odbiorców. Naszym celem jest nie tylko zapewnienie stabilnych dostaw ciepła, ale również tworzenie nowoczesnej infrastruktury odpowiadającej na wyzwania przyszłości – zapewnia nas spółka.
Veolia: modernizacje ciepłowni
Do rozwoju i modernizacji sieci ciepłowniczej szykuje się również Veolia. To nie tylko duża elektrociepłownia na gaz w Poznaniu, ale także te mniejsze. Pod koniec października rozpoczęto inwestycję w elektrociepłowni w Świdniku prowadzoną przez Veolię Wschód z Grupy Veolia term. Przedsięwzięcie obejmuje budowę dwóch jednostek biomasowych oraz dwóch gazowych silników kogeneracyjnych. To pierwszy etap projektu, którego efektem będzie uzyskanie efektywnych energetycznie sieci ciepłowniczych.
Projekt Koral jest jednym z elementów realizowanego przez Grupę Veolia w Polsce strategicznego programu GreenUp. Jego celem jest transformacja lokalnych systemów ciepłowniczych w kierunku czystszych paliw i odnawialnych źródeł energii. – Jednym z jego kluczowych elementów jest budowa jednostek opalanych biomasą i gazem, a także wykorzystywanie OZE. Ostatecznym celem pozostaje całkowite odejście od węgla w ciepłowniach grupy i osiągnięcie neutralności klimatycznej – zapewnia spółka.
Projekt Koral jest realizowany we współpracy z władzami miasta i lokalną społecznością. – Obok wymiaru energetycznego i środowiskowego obejmuje także komponent społeczny w postaci zwiększenia bezpieczeństwa dostaw ciepła do miejskiej sieci ciepłowniczej i zakładów przemysłowych, a także czystszego powietrza i poprawy komfortu życia mieszkańców – zapewnia firma.
Grupa Veolia w Polsce od 2019 r. realizuje projekty dekarbonizacyjne – od dużych inwestycji w Łodzi i Poznaniu po modernizacje w średnich i małych miastach, m.in. Tarnowskich Górach, Lidzbarku Warmińskim, Kraśniku, we Wrześni, w Krotoszynie, Chrzanowie, Modlinie, Zamościu czy Świeciu. Grupa Veolia term jest producentem i dostawcą ciepła w 56 małych i średnich polskich miastach. Zarządza dziś w Polsce 59 ciepłowniami, sześcioma kotłowniami biomasowymi i siedmioma jednostkami kogeneracji gazowej.
OPINIA PARTNERA CYKLU
Transformacja energetyczna miast to nie tylko odpowiedź na politykę klimatyczną Unii Europejskiej, ale przede wszystkim szansa na poprawę jakości życia mieszkańców, zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego oraz rozwój lokalnych gospodarek. W tym procesie sieci ciepłownicze odgrywają rolę strategiczną, gdyż stanowią fundament nowoczesnej, zintegrowanej infrastruktury miejskiej.
Veolia, jako operator zarządzający sieciami ciepłowniczymi w 58 miastach w Polsce, dostrzega ogromny potencjał infrastruktury sieciowej w przyspieszaniu transformacji energetycznej. Nasze sieci to znacznie więcej niż rury i węzły – to inteligentne systemy, które dzięki digitalizacji, telemetrii i integracji z odnawialnymi źródłami energii stają się kręgosłupem miejskiej odporności energetycznej. Przykładem jest Warszawa, gdzie realizujemy projekt „Inteligentna sieć ciepłownicza 2.0”. Dzięki niemu możliwa będzie redukcja strat ciepła o ponad 64 000 GJ rocznie oraz ograniczenie emisji CO2 o blisko 4500 t.
Sieci ciepłownicze umożliwiają również odejście od indywidualnych, często mniej efektywnych, źródeł ciepła na rzecz zintegrowanych systemów, które lepiej wykorzystują lokalne zasoby energetyczne – zarówno ciepło odpadowe, jak i nadmiarową energię z OZE. W Miasteczku Śląskim wdrażamy odzysk ciepła z miejscowej huty. To jedno z pierwszych miejsc w Polsce, gdzie zastosowano technologie odzysku ciepła z infrastruktury przemysłowej. Równolegle rozwijamy technologię Power-to-Heat, która pozwala zagospodarować nadwyżki energii elektrycznej z OZE. W obliczu utraty setek GWh energii rocznie systemy ciepłownicze stają się naturalnym buforem dla tej energii. Kotły elektrodowe, pompy ciepła i magazyny ciepła wdrażane przez Veolię – m.in. w Łodzi, Poznaniu i Warszawie – to realne przykłady, jak lokalne systemy mogą wspierać bilansowanie krajowego systemu elektroenergetycznego i zwiększać bezpieczeństwo energetyczne miast.
W miejscach gdzie instalacja pomp ciepła jest niepraktyczna, np. w centrach miast, sieci ciepłownicze pozostają kluczowym rozwiązaniem. Ich modernizacja, w tym przejście na niskotemperaturowe systemy, pozwala ograniczyć straty przesyłowe i zwiększyć efektywność energetyczną całego systemu. W Veolii mówimy: „Najlepsza energia to ta, za którą nie płacimy”.
Veolia traktuje innowacje oraz troskę o klimat i środowisko jako kluczowe filary swojej działalności. Rozwój nowoczesnych sieci ciepłowniczych to nie tylko przewaga technologiczna, lecz przede wszystkim strategiczna inwestycja w przyszłość miast. Wszystkie te działania są spójne z naszą strategią komunikacyjną „Głos ReGeneracji”, w której oddajemy głos miastom, mieszkańcom i partnerom, wspólnie budując przyszłość opartą na regeneracji zasobów, odpowiedzialności i innowacjach. To nie tylko narracja - to zobowiązanie do realnych działań na rzecz zrównoważonego rozwoju. ∑
